Yapay Genel Zekanın (AGI) Yükselişi: RAND Raporu Küresel Etkileri Değerlendiriyor

RAND Corporation, 12 Temmuz 2025 tarihinde, yapay genel zekanın (Artificial General Intelligence - AGI) potansiyel etkilerini inceleyen kapsamlı bir rapor yayımladığı bildirildi. AGI, insan zekasının gerçekleştirebileceği herhangi bir entelektüel görevi yerine getirebilen bir yapay zeka sistemi olarak tanımlanmaktadır. RAND’ın raporunda, AGI’nin ortaya çıkmasının küresel güç dinamiklerini, jeopolitik düzeni, ulusal güvenliği, ekonomiyi ve toplumsal yapıları kökten değiştirebileceği ifade edilmektedir. Raporun, AGI’nin yaratabileceği fırsatları ve riskleri anlamak için politika yapıcılara rehberlik etmeyi amaçladığı belirtilmektedir.

Raporun, AGI’nin etkilerini değerlendirmek için sekiz farklı senaryo sunduğu, bu senaryoların teknolojinin olumlu ve olumsuz sonuçlarını detaylı bir şekilde ele aldığı kaydedildi. Senaryoların, özellikle ulusal güvenlik, ekonomik dönüşüm ve toplumsal istikrar üzerindeki etkilere odaklandığı ifade edilmektedir. AGI’nin, devletler ve özel sektör arasındaki iş birliğinin kalitesine bağlı olarak farklı sonuçlar doğurabileceği, güçlü kamu-özel ortaklıklarının olumlu etkileri artırabileceği, ancak koordinasyon eksikliğinin ciddi risklere yol açabileceği belirtilmektedir. Raporun, AGI’nin geliştirilmesinde uluslararası iş birliğinin kritik önemde olduğunu vurguladığı bildirildi.

RAND’ın çalışmasında, AGI’nin ulusal güvenlik açısından beş temel risk alanına yol açabileceği konusunda uyarıda bulunduğu ifade edilmektedir. Bu risklerin; “mucize silahlar” (yüksek etkili askeri teknolojiler), küresel güç yapısında sistemik değişimler, uzman olmayanların kitle imha silahları geliştirme potansiyeli, otonom yapay varlıklar ve stratejik istikrarsızlık olarak sıralandığı kaydedildi. Örneğin, AGI’nin, bir ülkeye veya aktöre ani bir askeri üstünlük sağlayabilecek teknolojilerin geliştirilmesine olanak tanıyabileceği belirtilmektedir. Ayrıca, AGI’nin biyolojik, kimyasal veya siber silahların üretimini kolaylaştırarak, bu tür teknolojilere terörist gruplar veya düşman devletler gibi kötü niyetli aktörlerin erişimini artırabileceği vurgulanmaktadır.

Ekonomik ve toplumsal etkiler açısından, AGI’nin hızlı otomasyon, iş gücü kayıpları ve bilgi manipülasyonu gibi alanlarda derin değişimlere yol açabileceği ifade edilmektedir. AGI’nin, mevcut güç yapılarını güçlendirebileceği veya zayıflatabileceği, bu durumun toplumsal eşitsizlikleri artırabileceği kaydedildi. Özellikle, AGI’nin deepfake teknolojileri veya propaganda araçları yoluyla bilgi manipülasyonunu kolaylaştırabileceği, bu durumun demokratik süreçlere ve toplumsal güvenilirliğe zarar verebileceği belirtilmektedir. Raporun, AGI’nin kritik altyapılar (enerji şebekeleri, ulaşım sistemleri, askeri kontrol sistemleri) üzerinde kontrol kaybına yol açabileceği ve bu durumun küresel istikrarı tehdit edebileceği konusunda uyarıda bulunduğu bildirildi.

Raporun, AGI’nin geliştirilmesinde uluslararası düzenlemelerin ve denetim mekanizmalarının gerekliliğine vurgu yaptığı ifade edilmektedir. G7 ülkelerinin, AGI geliştirme ve kullanımında lider konumda olduğu, bu nedenle etik ve güvenlik standartlarını belirlemede öncü bir rol oynayabileceği belirtilmektedir. Ancak, Çin’in 2030 yılına kadar küresel yapay zeka lideri olma hedefinin, AGI yarışında jeopolitik rekabeti artırabileceği kaydedildi. Çin’in agresif yapay zeka yatırımlarının, etik ve güvenlik standartlarını göz ardı etme riski taşıyabileceği, bu durumun küresel istikrarı tehdit edebileceği vurgulanmaktadır.

RAND’ın çalışması, AGI’ye ulaşma yollarını da tartıştığı bildirildi. Büyük dil modellerinin (LLM) hiper ölçeklendirme yoluyla AGI’ye ulaşılabileceği fikrinin popüler olduğu, ancak alternatif algoritmalar ve hesaplama teknolojilerinin de farklı yollar sunabileceği ifade edilmektedir. Bu durumun, politika yapıcıların belirli bir teknolojiye odaklanmak yerine geniş bir strateji benimsemesi gerektiğini gösterdiği kaydedildi. Ayrıca, AGI’nin insan kontrolü dışına çıkma riskinin, özellikle otonom sistemlerin öngörülemez davranışlar sergileyebileceği konusunda uyarılar yapıldığı belirtilmektedir.

Raporun, ABD Senatosu Silahlı Hizmetler Komitesi Siber Güvenlik Alt Komitesi’nde 25 Mart 2025 tarihinde sunulan bir tanıklığa dayandığı ifade edilmektedir. RAND uzmanı Jim Mitre’nin, bu tanıklıkta AGI’nin ulusal güvenlik üzerindeki etkilerine dikkat çektiği, özellikle “mucize silahlar” geliştirme potansiyelinin stratejik istikrarı bozabileceği konusunda uyarıda bulunduğu kaydedildi. Mitre’nin, AGI’nin siber uzayda yeni tehditler yaratabileceği, örneğin gelişmiş siber saldırıların veya bilgi manipülasyonunun önünü açabileceği yönünde görüş bildirdiği belirtilmektedir.

Yorum & Analiz

RAND Corporation’ın AGI üzerine yayımladığı rapor, yapay zekanın geleceğine dair hem umut verici hem de alarm verici bir tablo sunuyor. AGI’nin, insan zekasına eşdeğer veya üstün bir kapasiteye sahip olma potansiyeli, teknolojinin dönüştürücü gücünü açıkça ortaya koyuyor. Ancak, bu gücün aynı zamanda ciddi riskler barındırdığı da bir o kadar net. Raporun, AGI’nin ulusal güvenlik üzerindeki etkilerine odaklanması, özellikle “mucize silahlar” ve küresel güç kaymaları gibi kavramlar, teknolojinin jeopolitik dengeleri nasıl yeniden şekillendirebileceğini gösteriyor. ABD, Çin ve diğer büyük güçler arasındaki rekabetin, AGI yarışıyla daha da yoğunlaşabileceği öngörülüyor.

Devletler ve özel sektör arasındaki iş birliğinin, AGI’nin güvenli ve etik bir şekilde geliştirilmesi için kritik olduğu raporda açıkça vurgulanıyor. Güçlü kamu-özel ortaklıklarının, teknolojinin olumlu etkilerini artırabileceği, ancak koordinasyon eksikliğinin ciddi tehditler yaratabileceği anlaşılıyor. Örneğin, AGI’nin biyolojik veya siber silahların geliştirilmesini kolaylaştırma potansiyeli, terörizm ve devlet dışı aktörler için yeni bir tehdit boyutu oluşturuyor. Bu durum, uluslararası toplumun, AGI’ye erişimi düzenlemek ve kötü niyetli kullanımları önlemek için acilen ortak standartlar ve denetim mekanizmaları geliştirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Ekonomik ve toplumsal etkiler açısından, AGI’nin hızlı otomasyon ve iş gücü kayıpları gibi sonuçları, toplumsal yapıları derinden etkileyebilir. Özellikle, AGI’nin bilgi manipülasyonu yoluyla (örneğin, deepfake teknolojileriyle) toplumsal kutuplaşmayı artırma riski, demokratik süreçler için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Hükümetlerin ve teknoloji şirketlerinin, bu tür etkileri yönetmek için proaktif politikalar geliştirmesi, toplumsal adaptasyon süreçlerini desteklemek için kritik önem taşıyor. Ayrıca, AGI’nin mevcut eşitsizlikleri derinleştirme potansiyeli, sosyal huzursuzluk riskini artırabilir, bu da politika yapıcıların kapsayıcı stratejiler geliştirmesini gerektiriyor.

Çin’in 2030 yılına kadar küresel yapay zeka lideri olma hedefi, AGI yarışında jeopolitik rekabeti kızıştırıyor. Çin’in agresif yatırımları ve devlet odaklı yaklaşımı, Batı ülkelerinin etik ve güvenlik standartlarını belirlemede liderlik yapmasını zorlaştırabilir. Raporun, G7 ülkelerine liderlik çağrısı yapması, bu rekabette demokratik değerlerin ve insan odaklı yaklaşımların korunması için bir fırsat sunuyor. Ancak, bu liderliğin etkili olabilmesi için, uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi ve farklı ülkelerin çıkarlarının dengelenmesi gerekiyor.

Ulusal güvenlik açısından, AGI’nin otonom sistemler ve “mucize silahlar” yaratma potansiyeli, devletlerin savunma stratejilerini yeniden düşünmesini zorunlu kılıyor. Siber uzayda yaratabileceği tehditler, özellikle kritik altyapıların güvenliğini riske atabilir. Bu nedenle, AGI’nin geliştirilmesi ve kullanımına yönelik uluslararası düzenlemeler, yalnızca teknolojik değil, aynı zamanda diplomatik bir öncelik olmalı. Raporun, alternatif AGI geliştirme yollarını tartışması, politika yapıcıların esnek ve çok yönlü bir yaklaşım benimsemesi gerektiğini gösteriyor.

Sonuç olarak, RAND’ın AGI raporu, teknolojinin dönüştürücü potansiyelini ve beraberinde getirdiği riskleri anlamak için kapsamlı bir çerçeve sunuyor. AGI, yalnızca teknolojik bir devrim değil, aynı zamanda jeopolitik, ekonomik ve toplumsal bir dönüm noktası olabilir. Bu nedenle, hükümetlerin, teknoloji şirketlerinin ve uluslararası toplumun, AGI’nin geliştirilmesini ve kullanımını düzenlemek için acilen harekete geçmesi gerekiyor. Aksi takdirde, AGI’nin fırsatları kadar riskleri de küresel düzeni derinden etkileyebilir.

Kaynaklar: RAND Corporation, Politico, Defense News, CNAS, Kazinform News Agency, X Platformu (RAND Corporation paylaşımları), NATO resmi açıklamaları, The Guardian