Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği

1. Genel Bilgi

Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği Nedir?
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği, Batı Afrika’da ekonomik entegrasyonu ve ortak para birimini teşvik etmek amacıyla kurulan bölgesel bir kuruluştur. 1994 yılında Dakar Antlaşması ile kurulan birlik, üye ülkeler arasında ekonomik işbirliğini ve mali istikrarı güçlendirmeyi hedefler.

[](https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-somurge-parasini-birakiyor-5523805/)

Kuruluş Tarihi:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği, 10 Ocak 1994 tarihinde Dakar, Senegal’de imzalanan antlaşmayla kurulmuştur. Faaliyetlerine aynı yıl başlamıştır.

Merkez:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği’nin merkezi Burkina Faso’nun Ouagadougou şehrindedir.

2. Amaç ve Görevler

Ana Amaç:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği, üye ülkeler arasında ekonomik entegrasyonu, ortak para birimi kullanımını ve mali politikaların uyumlaştırılmasını sağlamayı amaçlar. Bölgesel ticareti artırmak ve ekonomik istikrarı desteklemek temel hedefleridir.

Temel Görevler:

• Para Politikası Koordinasyonu: Ortak para birimi (eski CFA frangı, yeni eko) üzerinden mali istikrar sağlar.
• Ticaret Entegrasyonu: Üye ülkeler arasında gümrük birliği ve serbest ticaret alanı oluşturur.
• Ekonomik Kalkınma: Altyapı, tarım ve enerji projelerini finanse eder.
• Kapasite Geliştirme: Üye ülkelerin ekonomik ve mali kapasitelerini güçlendirmek için teknik destek sunar.

3. Üye Ülkeler ve Gözlemciler

Üye Ülkeler:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği, 8 üye ülkeden oluşur (2025 itibarıyla): Benin, Burkina Faso, Fildişi Sahili, Gine-Bissau, Mali, Nijer, Senegal ve Togo. Bu ülkeler, ortak para birimi eko’yu kullanır.

[](https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-somurge-parasini-birakiyor-5523805/)[](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-fransiz-somurge-parasi-cfa-frangini-birakiyor/1680569)

Gözlemciler:
Birlik, bazı uluslararası kuruluşları ve bölgesel örgütleri gözlemci olarak kabul eder. Gözlemciler, toplantılara katılır ancak oy hakkı yoktur.

Üyelik Kriterleri:
Üyelik, Batı Afrika bölgesinde yer alan ve ekonomik entegrasyon hedeflerini kabul eden ülkelere açıktır. Yeni üyeler, Komisyon tarafından onaylanır.

4. Organizasyon Yapısı

Yönetim:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği, Devlet ve Hükümet Başkanları Konferansı tarafından yönetilir. Komisyon, günlük faaliyetleri yürütür ve Batı Afrika Merkez Bankası (BCEAO) para politikalarını yönetir.

Çalışma Şekli:
Birlik, Komisyon, Parlamento, Adalet Divanı ve Batı Afrika Merkez Bankası gibi kurumlarla faaliyet gösterir. Kararlar, üye ülkelerin konsensüsüyle alınır.

Finansman:
Birliğin bütçesi, üye ülkelerin katkıları, gümrük gelirleri ve uluslararası bağışlarla finanse edilir.

5. Yetkiler ve Sınırlamalar

Yetkiler:

• Para Politikası: Ortak para birimi eko’nun yönetimini ve değerini belirler.
• Gümrük Birliği: Üye ülkeler arasında ortak gümrük tarifeleri uygular.
• Ekonomik Koordinasyon: Mali ve ekonomik politikaları uyumlaştırır.

Sınırlamalar:

• Bağlayıcı yaptırım yetkisi sınırlıdır; politikalar gönüllü uygulanır.
• Finansman, üye ülkelerin ekonomik kapasitelerine bağlıdır.
• Ulusal politikalar, ülkelerin egemenlik alanındadır.

6. Faaliyetler ve Çalışma Alanları

Ortak Para Birimi:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği, 2020’de CFA frangını terk ederek eko para birimine geçişi başlatmıştır. Eko, avroya sabitlenmiş bir para birimi olarak yönetilir.

[](https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-somurge-parasini-birakiyor-5523805/)[](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-afrikada-somurge-mirasi-74-yillik-para-birimi-tarihe-karisiyor/1680811)[](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-fransiz-somurge-parasi-cfa-frangini-birakiyor/1680569)

Ticaret ve Altyapı:
Birlik, gümrük birliği ve serbest ticaret alanı oluşturarak bölgesel ticareti teşvik eder. Altyapı projeleri için finansman sağlar.

Bankacılık ve Finans:
Batı Afrika Merkez Bankası (BCEAO), para politikalarını koordine eder. Fildişi Sahili, birliğin toplam GSYİH’sinin %40’ını oluşturur.

[](https://www.mfa.gov.tr/fildisi-ekonomisi.tr.mfa)

7. Türkiye’nin Rolü

İlişkiler:
Türkiye, Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği ile doğrudan üyelik ilişkisi bulunmamakla birlikte, üye ülkelerle ikili ekonomik ve ticari ilişkiler geliştirir.

Katılım:
Türkiye, birliğin üye ülkeleriyle (örneğin, Senegal, Fildişi Sahili) ticaret ve kalkınma projelerinde işbirliği yapar. TİKA, bu ülkelerde kalkınma projeleri yürütür.

[](https://www.sam.gov.tr/bilgi-notlari/afrika-acilimi-ve-ortaklik-politikamiz-0)

Ekonomik İşbirliği:
Türkiye, Batı Afrika ülkeleriyle ekonomik ilişkilerini güçlendirmek için Afrika’ya Açılım Politikası kapsamında çalışır. Örneğin, Çelik İhracatçıları Birliği, Batı Afrika pazarlarını hedeflemiştir.

[](https://www.hurriyet.com.tr/haberleri/bati-afrika)

8. Tarihi ve Başarıları

Tarihçe:

• 1994: Dakar Antlaşması ile kuruldu.
• 2000: Ortak gümrük tarifesi uygulaması başladı.
• 2019: CFA frangından eko para birimine geçiş kararı alındı.
• 2020: Eko para birimi resmi olarak tanıtıldı.
• [](https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-somurge-parasini-birakiyor-5523805/)[](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-afrikada-somurge-mirasi-74-yillik-para-birimi-tarihe-karisiyor/1680811)

Başarılar:

• CFA frangından eko’ya geçişle mali bağımsızlığı artırdı.
• Bölgesel ticareti %15 oranında büyüttü.
• Bankacılık sektöründe bölgesel entegrasyonu güçlendirdi.
• [](https://afam.org.tr/afrikanin-bankacilik-sektorunde-fasin-yukselisi/)

9. Zorluklar ve Eleştiriler

Zorluklar:

• Eko para biriminin avroya sabitlenmesi, ekonomik esnekliği sınırlayabilir.
• [](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-afrikada-somurge-mirasi-74-yillik-para-birimi-tarihe-karisiyor/1680811)
• Üye ülkeler arasında ekonomik gelişmişlik farklılıkları bulunur.
• Terör ve siyasi istikrarsızlık, entegrasyonu zorlaştırır.
• [](https://www.hurriyet.com.tr/haberleri/bati-afrika)

Eleştiriler:

• Eko’nun avroya sabitlenmesi, sömürge mirasından tam kurtuluşu engelleyebilir.
• Birlik, bazı üye ülkelerde altyapı eksiklikleri nedeniyle yavaş ilerler.
• Fransa’nın garantör rolü, bağımsızlık tartışmalarına yol açar.
• [](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-afrika-ulkeleri-74-yillik-fransiz-somurge-parasi-cfa-frangini-birakiyor/1680569)

10. Gelecek Perspektifi

Genişleme:
Birlik, yeni üye ülkeler ve daha geniş bölgesel işbirlikleriyle büyüyebilir.

Küresel Entegrasyon:
Eko para biriminin yaygınlaşması ve bölgesel ticaretin artması, küresel ekonomik etkisini güçlendirebilir.

Faydalanılan Kaynaklar:
Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği Resmi Web Sitesi, T.C. Dışişleri Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Raporları, Kalkınma Ekonomisi Akademik Kaynakları