Fransa-Suudi Arabistan Konferansı, Filistinde ki Devletli Çözümü Desteklemek İçin Temmuz Sonunda New York’ta

Fransa ve Suudi Arabistan’ın, İsrail ve Filistinliler arasında iki devletli bir çözümü teşvik etmek amacıyla düzenlemeyi planladığı konferans, İsrail-İran çatışması nedeniyle daha önce ertelenmişti; ancak şimdi etkinlik, 2025 Temmuz ayı sonunda New York’ta gerçekleştirilecek. Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Suudi Veliaht Prensi Mohammed bin Salman, konferansa eş başkanlık yapacak. Bu gelişme, Ortadoğu’daki gerilimlerin gölgesinde, iki devletli çözümün yeniden gündeme gelmesi açısından dikkat çekiyor. Konferans, İsrail’in güvenliği ve Filistin’in devlet statüsü gibi hassas konuları ele almayı hedeflerken, uluslararası toplumun bu konudaki tutumları ve tarafların uzlaşma iradesi, etkinliğin başarısını belirleyecek ana unsurlar olarak öne çıkıyor.

Konferansın başlangıçta 17-20 Haziran 2025 tarihleri arasında düzenlenmesi planlanmıştı, ancak İsrail’in İran’a yönelik askeri saldırıları ve bölgedeki artan gerilimler nedeniyle ertelenmişti. Fransız Cumhurbaşkanı Macron, ertelenme kararını “lojistik ve güvenlik nedenleriyle” gerekçelendirmiş ve etkinliğin en kısa sürede yeniden planlanacağını belirtmişti. Yeni tarih olarak Temmuz sonu belirlenirken, Macron ve bin Salman’ın eş başkanlığında düzenlenecek konferans, iki devletli çözümün uygulanabilir adımlarını tartışmayı amaçlıyor. Bu adım, Macron’un daha önce Filistin devletini tanımanın “ahlaki bir görev ve siyasi bir gereklilik” olduğunu ifade ettiği açıklamalarıyla uyumlu bir çizgide ilerliyor. Ancak, İsrail’in bu tür bir tanınıma karşı çıkışı ve ABD’nin çekinceleri, süreci karmaşık hale getiriyor.

Konferansın gündemi, Filistin’in devlet statüsüne kavuşması için gerekli koşulları, Gazze’deki ateşkesin kalıcı hale getirilmesini, İsrail’in güvenliğini garanti altına alacak düzenlemeleri ve Filistin Yönetimi’nin reformlarını içerecek. Fransa ve Suudi Arabistan, bu hedeflere ulaşmak için sekiz çalışma grubu kurdu; bu gruplar, güvenlik, ekonomik viability, insani yardım ve barış anlatıları gibi konuları ele alıyor. Macron’un Paris Barış Forumu kapsamında düzenleyeceği sivil toplum konferansı da, Temmuz etkinliğinin hemen öncesinde, iki devletli çözüm için toplumsal desteği artırmayı amaçlıyor. Ancak, Suudi Veliaht Prensi bin Salman’ın İsrail’in Gazze’deki eylemlerini “soykırım” olarak nitelendirmesi, konferansın uzlaşma zemini bulmasını zorlaştırabilir.

İsrail, Filistin’in tek taraflı tanınmasına şiddetle karşı çıkıyor ve bunu “terörü ödüllendirmek” olarak görüyor. Başbakan Benjamin Netanyahu’nun yönetimi, konferansı boykot etme tehdidinde bulunurken, ABD’nin Trump yönetimi de benzer bir tavır sergileyerek, tanınıma karşı diplomatik baskı uyguladı. Bu durum, Macron’un kararlılığını test eden bir unsur haline geldi; zira Fransız lider, tanınma sürecinin Gazze’deki rehine krizinin çözümü ve Hamas’ın etkisinin sona ermesi gibi koşullara bağlı olduğunu vurguluyor. Suudi Arabistan’ın ise, İsrail ile normalleşme sürecini Gazze’deki savaşın sona ermesine ve Filistin devletinin kurulmasına bağlaması, konferansın başarısını bölgesel dinamiklere bağlıyor.

Sosyal medyada, konferansın ertelenmesi ve yeni tarihi, farklı tepkilerle karşılandı. Bazı kullanıcılar, iki devletli çözümün barış için bir umut olduğunu savunurken, diğerleri İsrail’in tepkisi ve İran-İsrail gerilimi nedeniyle etkinliğin sembolik kalabileceğini düşünüyor. Uzmanlar, konferansın başarısının, ABD’nin tutumu, İsrail’in iş birliği ve Filistin içindeki bölünmüşlük gibi faktörlere bağlı olduğunu belirtiyor. Özellikle Filistin Yönetimi’nin Hamas ile uzlaşamaması, konferansın somut sonuçlar üretmesini zorlaştırabilir.

Konferansın Temmuz sonunda gerçekleşmesi, Ortadoğu’daki mevcut gerilimlerin gölgesinde bir diplomasi testi olacak. Macron’un Filistin’i tanıma konusundaki kararlılığı, Fransa’yı Batı’da öncü bir konuma getirebilir, ancak bu adımın İsrail ile ilişkileri daha da gerginleştirebileceği endişesi hakim. Bin Salman’ın katılımı, Suudi Arabistan’ın bölgesel liderlik rolünü pekiştirebilir, fakat İsrail’e karşı sert tutumu, masada uzlaşmayı zorlaştırabilir. Bu süreç, uluslararası toplumun iki devletli çözümdeki samimiyetini ve pratik adımlar atma kapasitesini ortaya koyacak bir dönüm noktası olarak görülüyor.

Yorum & Analiz

Temmuz sonunda düzenlenecek Fransa-Suudi Arabistan konferansı, iki devletli çözüm için bir fırsat sunsa da, İsrail-İran çatışmasının gölgesi altında gerçekçi bir umut sunuyor mu, bu tartışmalı. Macron’un tanınma konusundaki kararlılığı, ahlaki bir duruş olarak görülebilir, ancak İsrail’in tepkisi ve ABD’nin karşı çıkışı, bu adımın sembolik kalma riskini artırıyor. Bin Salman’ın “soykırım” ifadesi, Suudi Arabistan’ın İsrail ile normalleşmeye yanaşmadığını gösteriyor; bu, konferansın uzlaşma zemini bulmasını zorlaştırabilir.

Sosyal medyadaki karışık tepkiler, halkın hem umut hem de şüphe taşıdığını yansıtıyor; bu, AB ve Suudi Arabistan’ın diplomasi kapasitesini sınayacak. Uzmanların vurguladığı gibi, Filistin içindeki bölünmüşlük ve ABD’nin tutumu, başarının önündeki en büyük engeller. Konferans, eğer somut adımlar üretemezse, sadece retorik bir platform olarak kalabilir. Uzun vadede, başarısı tarafların iş birliğine ve bölgesel istikrarın sağlanmasına bağlı olacak; aksi halde, Ortadoğu’daki gerilimleri artırabilir.

Kaynaklar: The Guardian, The New York Times, The Times of Israel, Reuters, PassBlue, POLITICO, Le Monde, The National, Middle East Eye, AP News