Son 24 Saatteki Gelişmeler

Politik Değerlendirme

Suriye Geçiş Hükümeti, Esad rejiminin Aralık 2024’teki çöküşünden sonra siyasi konsolidasyon çabalarını sürdürüyor. Şam’daki hükümet, SDG ile entegrasyon görüşmelerini yoğunlaştırarak, 10 Mart 2025 anlaşmasının uygulanmasını hızlandırmaya çalışıyor. Bu görüşmeler, kuzeydoğudaki Kürt ağırlıklı bölgelerin ulusal orduya entegrasyonu ve özerklik tartışmalarını çözmeyi amaçlıyor, ancak SDG’nin bölgesel özerklik talepleri, Şam’ın merkeziyetçi yaklaşımıyla çelişiyor. Türkiye’nin insani yardım ve altyapı onarımı için imzaladığı anlaşma, geçiş hükümetinin uluslararası meşruiyetini güçlendiriyor ve mülteci dönüşlerini teşvik ediyor. Türkiye’nin arabuluculuk rolü, özellikle Suriye’nin komşularıyla ilişkilerini normalleştirme çabalarında, bölgesel istikrar için kritik bir unsur. Ancak, İsrail’in Şam yakınlarındaki hava saldırıları ve Golan Tepeleri’nde UNDOF tampon bölgesinde yeni bir gözlem noktası kurması, geçiş hükümetinin egemenlik iddiasını zayıflatıyor ve bölgesel gerilimi artırıyor. Hizbullah’ın güneydeki mühimmat sevkiyatları, İran’ın Suriye’deki etkisini sürdürme çabasını yansıtıyor ve İsrail’in tepkisini çekiyor. ABD’nin SDG’ye lojistik desteği, IŞİD’e karşı mücadelede etkili olsa da, Şam ile gerilimi artırıyor. Rusya, Suriye’deki askeri varlığını düşük seviyede tutsa da, geçiş hükümetine diplomatik destek sağlıyor. Dünya Bankası ile yapılan 200 milyon dolarlık altyapı anlaşması, ekonomik toparlanma için umut verici, ancak BM’nin fon eksikliği uyarısı, insani krizin ciddiyetini gösteriyor. IŞİD’in kuzeydoğudaki bombalı saldırısı, güvenlik tehditlerinin devam ettiğini ve Şam ile SDG arasındaki işbirliğini zorunlu kıldığını ortaya koyuyor.

Askeri Değerlendirme

Suriye’deki askeri durum, geçiş hükümetinin güvenlik kontrolünü sağlama çabaları ve dış aktörlerin müdahaleleriyle karmaşık bir tablo sunuyor. İsrail’in Şam yakınlarındaki askeri depoya düzenlediği hava saldırısı ve Golan Tepeleri’nde UNDOF tampon bölgesine yeni bir gözlem noktası kurması, Suriye’nin egemenlik iddiasını zorlaştırıyor. Bu hamleler, İsrail’in Hizbullah ve İran’ın etkisini sınırlama stratejisinin bir parçası. Hizbullah’ın güneydeki mühimmat sevkiyatları, İran’ın Suriye’deki varlığını sürdürme çabasını gösteriyor ve İsrail’in yeni hava saldırılarını tetikleyebilir. SDG’nin Al-Hol kampında IŞİD bağlantılı 20 şüpheliyi gözaltına alması, ABD liderliğindeki koalisyonun desteğiyle gerçekleşti ve IŞİD’in yeniden örgütlenme riskine karşı önemli bir adım. Ancak, Al-Hol kampındaki güvenlik sorunları ve IŞİD’in kuzeydoğudaki bombalı saldırısı, örgütün devam eden tehdidini gösteriyor. Suriye Geçiş Hükümeti’nin zayıf askeri kapasitesi, İsrail ve IŞİD gibi tehditlere yanıt vermeyi zorlaştırıyor. Türkiye’nin kuzeybatıda sağladığı insani yardım ve lojistik destek, güvenli bölgeler oluşturarak istikrarı destekliyor. Rusya’nın askeri varlığı, Tartus ve Hmeymim üsleriyle sınırlı kalsa da, geçiş hükümetine teknik destek sağlıyor. ABD’nin SDG’ye lojistik desteği, IŞİD’e karşı operasyonları güçlendiriyor, ancak Şam ile gerilimi artırıyor. Kuzeybatıdaki düşük yoğunluklu çatışmalar ve IŞİD’in kırsal alanlardaki varlığı, tam bir istikrarın sağlanamadığını gösteriyor.

Son Tahlil

Suriye, Esad sonrası dönemde karmaşık bir geçiş sürecinde. Aşağıdaki SWOT analizi, tarafların mevcut durumunu ve gelecekteki olası senaryoları özetlemektedir:

Sonuç ve Yorum

Sonuç: SWOT analizi, Suriye Geçiş Hükümeti’nin uluslararası destek ve Türkiye’nin katkılarıyla siyasi ve ekonomik toparlanma potansiyeline sahip olduğunu, ancak zayıf askeri kapasite ve dış müdahalelerle mücadele ettiğini gösteriyor. IŞİD, kırsal alanlarda tehdit olmaya devam ederken, SDG’nin ABD desteğiyle IŞİD’e karşı operasyonları etkili, ancak Şam ile özerklik tartışmaları risk taşıyor. Rusya, sınırlı varlığına rağmen diplomatik nüfuzunu koruyor. ABD, SDG üzerinden etkisini sürdürürken, İran ve Hizbullah, İsrail’in hedefinde. Türkiye’nin insani yardım ve arabuluculuk çabaları, istikrarı destekliyor. İsrail’in hava saldırıları ve Golan’daki hamleleri, geçiş sürecini karmaşıklaştırıyor.

Yorum: Suriye, Esad sonrası dönemde çok aktörlü bir güç mücadelesiyle karşı karşıya. Geçiş hükümetinin kapsayıcı bir yönetim modeli benimsemesi ve SDG ile uzlaşması, ulusal birliğin sağlanması için kritik. Türkiye’nin arabuluculuk ve insani yardım rolleri, mülteci dönüşleri ve bölgesel istikrar açısından önemli bir katkı sağlıyor. İsrail’in Hizbullah ve İran’ı hedef alan müdahaleleri, geçiş sürecini zorlaştırırken, ABD ve Rusya’nın rekabeti, Suriye’nin jeopolitik dengelerini şekillendiriyor. IŞİD’in yeniden canlanma çabaları, güvenlik işbirliğini zorunlu kılıyor. Uluslararası toplumun yaptırımları kaldırması ve Dünya Bankası gibi kurumların desteği, ekonomik toparlanma için umut verici, ancak insani kriz ve dış müdahaleler, istikrarı tehdit ediyor.

Yararlanılan / Esinlenilen Kaynaklar

Reuters, Al Jazeera, The Guardian, BBC News, The New York Times, The Washington Post, UN News, UNHCR, AP News, Sky News, Newsweek, Middle East Eye, The Times, Foreign Policy, Carnegie Endowment, Chatham House, International Crisis Group, The Independent, CNN, Euronews, France 24, Deutsche Welle, As-Sharq Al-Awsat, Al-Quds Al-Arabi, Le Monde, The Atlantic, The Wall Street Journal, The Financial Times, The Telegraph, Asharq News, The National, Al-Mayadeen, The Jerusalem Post, Haaretz, Yedioth Ahronoth, Rudaw, Arab News, Middle East Monitor, Al-Masry Al-Youm, The Daily Star, Enab Baladi, Al-Araby Al-Jadeed, The Times of Israel, The Moscow Times, The Hindu, The Japan Times, The Guardian Australia, The Globe and Mail, Le Figaro, Corriere della Sera, El País, Der Spiegel, The Irish Times, The Straits Times, South China Morning Post, The Sydney Morning Herald, The Star, Al Jazeera English, Al Arabiya English, BBC Monitoring, The Economist, Time Magazine, The Christian Science Monitor, The Hill, Politico, Axios, Bloomberg, AFP, UPI, i24NEWS, CBS News, NDTV