Çatışmaların Analizi

• İdlib ve Halep’teki Çatışmalar: İdlib’deki HTŞ ile yerel milisler arasındaki çatışma, tarım arazileri ve ticaret yolları gibi kaynakların paylaşımı etrafında şekillendi ve 8 ölümle sonuçlandı (Al Jazeera). Bu, HTŞ’nin bölgedeki otoritesinin henüz tam olarak kabul görmediğini ve yerel güçlerin kendi çıkarlarını koruma çabasını gösteriyor. Halep’te HTŞ’nin eski rejim yanlısı gruplarla mücadelesi, 12 ölü ve 35 yaralıyla (Le Monde), rejim sonrası dönemde ideolojik kalıntıların hala aktif olduğunu ortaya koyuyor. Bu çatışmalar, HTŞ’nin kuzeydeki kontrolünü pekiştirme çabalarının kısa vadede zorlu olacağını ve yerel direnişin devam edeceğini işaret ediyor.
• Deir ez-Zor ve Menbiç’teki Durum: Deir ez-Zor’da SDG ile aşiretler arasındaki petrol kuyusu çatışması, 10 ölü ve 25 yaralıyla (Al Arabiya), bölgedeki ekonomik kaynakların stratejik önemini vurguluyor. SDG’nin bu kaynakları kontrol etme arzusu, aşiretlerle gerilimi artırırken, Menbiç’te IŞİD artıklarıyla 6 militanın öldürülmesi (CNN), örgütün hala bir tehdit olduğunu ve SDG’nin operasyonel kapasitesini test ettiğini gösteriyor. Bu durum, SDG’nin bölgedeki hakimiyetini güçlendirse de, iç istikrarını riske atıyor.
• Şam ve Dera’daki Gelişmeler: Şam’daki geçiş hükümetine yönelik protesto, ekonomik krizin bir yansıması olarak 1 ölüm ve 5 gözaltıyla sonuçlandı (El País). Bu, HTŞ liderliğindeki hükümetin halk desteğini kazanmakta zorlandığını ve otorite krizinin derinleştiğini gösteriyor. Dera’da HTŞ ile Druz grupları arasındaki gerilim, 4 ölü ve 15 yaralıyla (France24), etnik farklılıkların ve yerel özerklik taleplerinin çatışma potansiyelini artırdığını ortaya koyuyor. Bu olaylar, güneyde istikrarsızlığın büyüme riskini barındırıyor.
• Dış Aktörlerin Hamleleri: Rusya’nın Hmeymim Üssü’nde personelini azaltması (Die Zeit), stratejik bir çekilme sinyali olabilir ve üs güvenliği konusundaki belirsizlik, bölgedeki güç dengesini değiştirebilir. İsrail’in Golan’daki gözetleme noktası (Reuters), güvenlik kaygılarını yansıtırken, geçiş hükümeti ile gerilimi artırıyor. Bu hamleler, günlük olayların dış aktörler üzerindeki etkisini ve yerel dinamiklere müdahale potansiyelini gösteriyor.

Etkilerin Kısa Vadeli Analizi

• İnsani ve Lojistik Etkiler: İdlib ve Dera’daki çatışmalar, insani yardım dağıtımını aksatıyor; mülteci akını (örneğin, Lübnan’a 50,000 kişi) artabilir. Deir ez-Zor’daki petrol kuyusu çatışması, yakıt kıtlığını derinleştirerek Şam’daki protestoları tetikleyebilir. Bu durum, acil lojistik destek gerektiriyor ve insani krizin büyümesini hızlandırıyor.
• Siyasi ve Askeri Sonuçlar: HTŞ’nin otorite mücadelesi, yerel direnişle birleştiğinde geçiş sürecini zorlaştırıyor. SDG’nin IŞİD’e karşı başarısı, ancak aşiret gerilimiyle dengeleniyor. Rusya’nın çekilmesi ve İsrail’in Golan hamlesi, yerel gruplar arasında yeni ittifakları zorlayabilir ve dış müdahale olasılığını artırabilir.

Genel Durumun Analizi

• HTŞ’nin Otorite Mücadelesi: HTŞ, Aralık 2024’te Şam’ı ele geçirdikten sonra Ahmed al-Sharaa liderliğinde geçiş hükümeti kurdu, ancak ekonomik kriz, Şam’daki protestolar ve yerel direnişle (İdlib milisleri, Dera Druzları) karşı karşıya. Bu durum, HTŞ’nin meşruiyetini sarsıyor ve otorite kurma sürecini uzatıyor. Ekonomik çöküş (örneğin, %80 enflasyon), halk desteğini kaybetmesine neden olurken, uluslararası tanınma eksikliği (BM’nin terörist statüsü tereddütleri) dış yardımı zorlaştırıyor.
• SDG’nin Özerklik Arayışı: SDG, Deir ez-Zor’daki petrol kontrolüyle finansal bir güç merkezi haline geldi, ancak aşiret çatışmaları ve ABD desteğinin belirsizliği özerklik hedefini riske atıyor. ABD’nin hava desteği devam etse de, Orta Doğu’daki politik önceliklerin değişmesi (Asya-Pasifik’e kayma) SDG’yi yalnız bırakabilir. Kürt yapısı, Arap aşiretlerle gerilimi artırıyor ve iç bölünme riskini büyütüyor.
• Dış Aktörlerin Rolü: Rusya’nın Hmeymim Üssü’ndeki çekilme, etkisini azalttı; İsrail’in Golan hamlesi ise gerilimi artırdı. Rusya, kaynaklarını başka bölgelere kaydırırken (örneğin, Ukrayna), İsrail güvenlik stratejisini güçlendiriyor. Bu aktörlerin hamleleri, Suriye’deki güç boşluğunu doldurma yarışını yoğunlaştırıyor.
• Etnik ve Bölgesel Dinamikler: Druz gruplar ve aşiretler, yerel özerklik talepleriyle HTŞ’yi zorluyor. Rejim kalıntıları, ideolojik direnişi sürdürüyor. Bu dinamikler, Suriye’nin yeniden birleşmesini engelliyor ve bölünme riskini artırıyor.

Günlük Yaşananların Genel Değerlendirme Üzerindeki Etkisi

• İstikrar Üzerindeki Etki: İdlib, Halep ve Dera’daki çatışmalar ile Şam’daki protestolar, geçiş hükümetinin istikrarını daha da zorlaştırdı. HTŞ’nin otorite kaybı, kısa vadede kaosu derinleştirebilir; ancak diplomatik hamleler (örneğin, BM arabuluculuğu) toparlanma şansı sunabilir. Günlük olaylar, istikrarı olumsuz etkileyerek HTŞ’nin meşruiyet krizini büyüttü.
• Özerklik ve Bölünme Riski: SDG’nin IŞİD’e karşı başarısı özerklik arayışını güçlendirirken, Deir ez-Zor’daki aşiret çatışmaları bu süreci karmaşık hale getirdi. Dera’daki Druz gerilimi, bölünme senaryosunu destekliyor; günlük olaylar bu riski artırdı ve güneyde yeni bir cephe açılma ihtimalini güçlendirdi.
• Dış Müdahale Potansiyeli: Rusya’nın çekilmesi ve İsrail’in Golan hamlesi, dış aktörlerin etkisini yeniden şekillendiriyor. Günlük gelişmeler, İsrail’in daha aktif bir rol oynama ihtimalini (örneğin, Druzlarla işbirliği) artırırken, Rusya’nın tamamen çekilme sürecini hızlandırabilir. Bu, dış müdahale dinamiklerini değiştirdi.
• İnsani Kriz: Mülteci akını (örneğin, Lübnan’a 50,000 kişi) ve yardım dağıtımındaki aksaklıklar, günlük olayların bir sonucu olarak büyüyor. İdlib ve Dera’daki çatışmalar, insani krizi derinleştirerek genel istikrarsızlık tablosunu kötüleştirdi ve uluslararası müdahaleyi zorunlu hale getirdi.

Son Tahlil

• Geçiş Sürecinin Kırılganlığı: Günlük olaylar, HTŞ liderliğindeki geçiş hükümetinin kırılganlığını ortaya koydu. Ekonomik kriz ve yerel direniş, otorite kurma çabasını baltalıyor. Suriye, uzun bir istikrarsızlık dönemine girebilir; ancak diplomatik destekle toparlanma mümkün.
• Bölünme Eğilimi: SDG’nin özerklik arayışı ve Dera’daki Druz gerilimi, bölünme riskini artırdı. Günlük çatışmalar, bu eğilimi güçlendirdi; Suriye’nin üçe bölünmesi (kuzey, doğu, güney) kaçınılmaz hale gelebilir.
• Dış Aktörlerin Yeni Dengesi: Rusya’nın çekilmesi ve İsrail’in Golan hamlesi, dış aktörlerin rolünü yeniden tanımlıyor. Günlük olaylar, İsrail’in aktifleşmesini ve Rusya’nın etkisinin azalmasını hızlandırdı; bu, yeni bir bölgesel güç mücadelesine yol açabilir.
• İnsani ve Diplomatik Aciliyet: İnsani krizin büyümesi, uluslararası toplumu harekete geçmeye zorluyor. Günlük gelişmeler, BM’nin acil müdahalesini gerektiriyor; aksi halde kaos yayılabilir.