Son 24 Saatte Ne Oldu? / Haberler / Olaylar

Politik Değerlendirme

İran’ın IAEA ile iş birliğini askıya alma kararı ve nükleer programını sürdürme ısrarı, Batı ile ilişkilerde yeni bir gerilim dalgası yaratıyor. Bu adım, rejimin uluslararası denetimlere karşı daha sert bir duruş sergileme eğiliminde olduğunu ve nükleer programını bir caydırıcılık unsuru olarak görmeye devam ettiğini ortaya koyuyor. Öte yandan, Umman ve Katar üzerinden ABD ile dolaylı görüşmeler, İran’ın diplomatik kanalları açık tutma çabasını yansıtıyor, ancak bu görüşmelerin başarısı, tarafların birbirine duyduğu derin güvensizlik nedeniyle sınırlı görünüyor. Çin ile J-10C savaş uçakları için yapılan anlaşma, İran’ın askeri modernizasyon ve bölgesel güç projeksiyonu hedeflerini güçlendirme arzusunu gösteriyor, ancak bu adım Batı’nın yaptırımlarını ve bölgesel rakiplerin tepkisini tetikleyebilir.

İçeride, Bahaî azınlıklara yönelik baskınlar ve casusluk suçlamasıyla 700’den fazla kişinin gözaltına alınması, rejimin güvenlik tehditlerine karşı paranoyasını ve iç dissentiyi bastırma çabasını ortaya koyuyor. İnternet kesintileri, rejimin toplumsal kontrolü sıkılaştırma stratejisinin bir parçası olarak görülüyor, ancak bu tür adımlar halkın öfkesini artırabilir ve yeni protestoları tetikleyebilir. Hürmüz Boğazı’nda deniz mayınları konuşlandırma hazırlıkları ve askeri tatbikatlar, İran’ın bölgesel caydırıcılığını güçlendirme ve küresel enerji piyasaları üzerinde baskı kurma stratejisini yansıtıyor. Ancak, bu hamleler, ABD ve müttefiklerinin sert tepkilerine yol açabilir ve İran’ın ekonomik izolasyonunu derinleştirebilir. Rejimin iç ve dış politikada sıkışmışlık hissi, hem bölgesel hem de küresel aktörlerle ilişkilerde temkinli ama agresif bir yaklaşımı sürdürebilir.

Askeri Değerlendirme

İran’ın askeri faaliyetleri, son 24 saatte bölgesel güvenlik dinamiklerini etkileyecek bir dizi hamleyle dikkat çekiyor. Hürmüz Boğazı’nda gerçekleştirilen deniz tatbikatı ve mayın konuşlandırma hazırlıkları, İran’ın küresel enerji geçiş yollarında caydırıcılık oluşturma çabasını gösteriyor. Bu hamle, özellikle ABD’nin petrol kaçakçılığına yönelik yeni yaptırımlarından sonra, İran’ın ekonomik baskıya karşı stratejik bir yanıt olarak değerlendirilebilir. Ancak, bu tür provokatif adımlar, Hürmüz Boğazı’nda potansiyel bir çatışma riskini artırıyor ve küresel petrol piyasalarında dalgalanmalara yol açabilir. Çin’den J-10C savaş uçakları alımı için yapılan anlaşma, İran’ın hava kuvvetlerini modernize etme ve İsrail ile ABD’ye karşı askeri kapasitesini güçlendirme hedefini yansıtıyor. Bu, özellikle 12 günlük İran-İsrail savaşında İran hava kuvvetlerinin yetersiz kaldığı eleştirilerinden sonra kritik bir adım.

İran’ın Suriye’deki vekil güçlerine yönelik İsrail saldırıları, İran’ın bölgesel nüfuzunu koruma kabiliyetini zorluyor. Suriye’nin güneyinde İran destekli milislerin hedef alınması, İsrail’in İran’ın vekalet savaş ağını çökertme stratejisinin bir parçası. İran’ın bu saldırılara yönelik kınamaları, bölgesel gerilimlerin devam edeceğini gösteriyor, ancak doğrudan bir misilleme yerine diplomatik kınamalarla yetinmesi, rejimin şu an için açık bir çatışmadan kaçındığını düşündürüyor. İç güvenlik operasyonlarında 700’den fazla kişinin casusluk suçlamasıyla gözaltına alınması, İran’ın İsrail ve ABD’nin istihbarat faaliyetlerine karşı artan endişesini ve iç güvenlik önlemlerini sıkılaştırma çabasını ortaya koyuyor. Bu, rejimin dış tehditlere karşı savunmasızlığını ve iç kontrolü koruma önceliğini yansıtıyor. Genel olarak, İran’ın askeri stratejisi, hem bölgesel caydırıcılığı güçlendirme hem de iç güvenliği sağlama üzerine odaklanmış durumda, ancak bu hamleler uluslararası izolasyonu artırabilir.

Son Tahlil

Kısa ve Orta Vade: İran’ın IAEA ile iş birliğini askıya alması ve nükleer programını sürdürme kararlılığı, Batı ile gerilimi artırıyor. Çin’den J-10C savaş uçakları alımı ve Hürmüz Boğazı’ndaki askeri hareketlilik, İran’ın bölgesel caydırıcılığını güçlendirme çabasını yansıtıyor, ancak bu adımlar ABD ve müttefiklerinin yaptırımlarını ve tepkilerini tetikleyebilir. İçerideki Bahaî azınlıklara yönelik baskılar ve casusluk suçlamalarıyla gözaltılar, rejimin toplumsal kontrolü sıkılaştırma stratejisini gösteriyor, ancak bu, halkın öfkesini artırabilir. İstanbul’daki dolaylı görüşmeler, diplomatik bir çözüm için umut olsa da, tarafların güvensizliği nedeniyle sonuç alınması zor görünüyor.

Uzun Vade: İran’ın nükleer programı ve askeri modernizasyon çabaları, bölgesel güç dengelerini etkilemeye devam edecek. Çin ve Rusya ile artan iş birliği, İran’ın Batı’ya karşı alternatif ittifaklar arayışını güçlendiriyor, ancak bu, ABD ve İsrail’in baskısını artırabilir. İçerideki toplumsal baskılar ve ekonomik sorunlar, rejimin meşruiyetini tehdit edebilir ve yeni protestoları tetikleyebilir. Hürmüz Boğazı’ndaki gerilim, küresel enerji piyasalarını etkileyebilir ve İran’ı daha fazla ekonomik baskı altına sokabilir. Çatışmanın çözümü, uluslararası arabuluculuk ve İran’ın iç dinamiklerinin nasıl evrileceğine bağlı.

Yararlanılan / Esinlenilen Kaynaklar

Al Jazeera, Reuters, The Guardian, India Today, The Times of Israel, AP News, The Washington Post, Politico, BBC, UN News, The New York Times, Le Monde, Deutsche Welle, The Times, Sky News, The National, Asharq Al-Awsat, Yedioth Ahronoth, The Telegraph, Financial Times, Middle East Monitor, Arab News, The Daily Star, An-Nahar, Al-Akhbar, L’Orient-Le Jour, Al-Hayat, Al-Araby Al-Jadeed, Orient News, Baladi News, Sham FM, Sanaa News, Al-Furat, Al-Ikhbariya, Hawar News Agency, The Atlantic, Foreign Policy, The Economist, The National Interest, Asia Times, Al-Sharq, Donya-e-Eqtesad, Hamshahri, Shargh Daily, Jomhouri-e Eslami, Iran Front Page, Al-Ahram, Al-Bayan, The Hindu, South China Morning Post, Nikkei Asia, The Moscow Times, Le Figaro, Die Welt, Corriere della Sera, El País, The Japan Times, The Jerusalem Post, Palestine Chronicle, Electronic Intifada, Mondoweiss, Al-Mayadeen, Press TV, Tasnim News, Mehr News, Tehran Times, Al-Masdar News, North Press Agency, Palestine News Network, Quds News Network, Felesteen News, Al-Hadath, Al-Watan Syria, Institute for the Study of War (ISW), Foreign Affairs, War on the Rocks, Center for Strategic and International Studies (CSIS), The Jamestown Foundation, European Council on Foreign Relations (ECFR), International Crisis Group, RAND Corporation, The Wall Street Journal, The Times of London, The Diplomat, The Kyiv Post, Meduza, Novaya Gazeta Europe