Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), petrol üretimini ve fiyat istikrarını sağlamak için çalışan bir kurumdur. 1960'da kurulan OPEC, Avusturya'nın Viyana şehrinde merkezlenmiştir. Türkiye, OPEC üyesi olmamakla birlikte üye ülkelerle enerji ticareti yapmaktadır.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü Nedir? Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü, dünya petrol rezervlerinin yaklaşık %79,5’ini elinde bulunduran ve küresel ham petrol üretiminin yaklaşık %38’ini sağlayan 13 ülkenin oluşturduğu uluslararası bir konfederasyondur. Örgüt, petrol fiyatlarını stabilize etmek ve üye ülkelerin çıkarlarını korumak amacıyla 1960’ta kurulmuştur. 2016’da OPEC+, Rusya ve diğer petrol üreticisi ülkelerle genişletilmiştir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/OPEC)
Kuruluş Tarihi: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü, 14 Eylül 1960’ta Irak’ın Bağdat şehrinde düzenlenen konferansta kurulmuştur.
[](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC)
Merkez: Örgütün merkezi, 1965’ten beri Avusturya’nın Viyana şehrindedir. Başlangıçta Cenevre’de bulunuyordu.
[](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC)
2. Amaç ve GörevlerAna Amaç: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü, üye ülkelerin petrol politikalarını koordine ederek fiyat istikrarını sağlamayı, uluslararası petrol şirketlerinin hegemonyasına karşı çıkmayı ve Kuzey-Güney ekonomik uçurumuna dikkat çekmeyi hedefler.
[](https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/petrol_ihrac_eden_ulkeler_orgutu_opec)
Temel Görevler:
Fiyat İstikrarı: Petrol piyasasında arz ve talebi dengelemek için üretim kotaları belirler. İşbirliği: Üye ülkeler arasında petrol üretimini ve ihracatını düzenler. Pazar Kontrolü: Küresel petrol piyasasında etkili bir rol oynar. Kalkınma Desteği: Gelişmekte olan ülkelere yardım için OPEC Kalkınma Fonu’nu yönetir. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC) 3. Üye Ülkeler ve GözlemcilerÜye Ülkeler: 2025 itibarıyla Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün 13 üyesi vardır: Cezayir, Angola, Ekvator Ginesi, Gabon, İran, Irak, Kuveyt, Libya, Nijerya, Kongo Cumhuriyeti, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Venezuela. Kurucu üyeler İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Venezuela’dır. Katar (2019), Ekvador (2007) ve Endonezya (2016) üyelikten ayrılmıştır.
[](https://www.bunkerist.com/opec-petrol-ihrac-eden-ulkeler-orgutu/)
OPEC+: 2016’da kurulan OPEC+, Rusya, Azerbaycan, Bahreyn, Brunei, Kazakistan, Malezya, Meksika, Umman, Güney Sudan ve Sudan’ı içerir.
[](https://www.bbc.com/turkce/articles/ce56rvv6x46o)
Gözlemciler: Örgüt, resmi gözlemci statüsü tanımaz, ancak OPEC+ ile işbirliği yapan ülkeler toplantılara katılabilir.
Üyelik Kriterleri: Üyelik, net petrol ihracatçısı olan ve mevcut üyelerin oy birliğiyle onayladığı ülkelere açıktır.
[](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC)
4. Organizasyon YapısıYönetim: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü, Konferans, Yönetim Kurulu ve Sekretarya tarafından yönetilir. Konferans, yılda en az iki kez toplanır ve kararlar oy birliğiyle alınır. Genel Sekreter, 2022’den beri Haitham Al Ghais’tir (Kuveyt).
[](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC)
Çalışma Şekli: Viyana’daki Sekretarya, idari ve araştırma işlevlerini yürütür. Üye ülkeler, petrol fiyatları ve üretim kotalarını belirlemek için düzenli toplantılar düzenler.
Finansman: Örgüt, üye ülkelerin katkıları ve petrol gelirleriyle finanse edilir.
[](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC)
5. Yetkiler ve SınırlamalarYetkiler:
Üretim Kontrolü: Üye ülkelerin üretim kotalarını belirler. Fiyat Düzenleme: Petrol fiyatlarını etkilemek için arzı düzenler. Politika Koordinasyonu: Üye ülkeler arasında petrol politikalarını uyumlaştırır. [](https://www.bunkerist.com/opec-petrol-ihrac-eden-ulkeler-orgutu/)Sınırlamalar:
Kararlar bağlayıcı değildir; üyeler sıklıkla kotalara uymaz. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC) İç anlaşmazlıklar (örneğin, İran-Irak Savaşı) birliği zayıflatır. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC) OPEC dışı üreticiler (örneğin, ABD) piyasayı etkiler. 6. Faaliyetler ve Çalışma AlanlarıÜretim Kotaları: Örgüt, petrol arzını kontrol etmek için üretim kotaları belirler. Örneğin, 2023’te OPEC+, günlük 1,16 milyon varil kesinti kararı almıştır.
[](https://www.hurriyet.com.tr/haberleri/opec)
Fiyat Politikaları: 1973 Petrol Krizi’nde fiyatları %130 artırarak küresel ekonomiyi etkilemiştir. 2023’te Brent petrol fiyatı, kesintilerle 84 dolara yükselmiştir.
[](https://www.bbc.com/turkce/articles/ce56rvv6x46o)
OPEC+: 2016’da kurulan OPEC+, 2021-2022’de günlük 400.000 varil üretim artışı kararları almış, 2023’te ise kesintilere odaklanmıştır.
[](https://www.bunkerist.com/opec-petrol-ihrac-eden-ulkeler-orgutu/)
7. Türkiye’nin Rolüİlişkiler: Türkiye, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’ne üye değildir, ancak OPEC üyesi ülkelerle (örneğin, Irak, İran) enerji ticaretine sahiptir.
[](https://www.setav.org/tag/petrol-ihrac-eden-ulkeler-orgutu-opec)
Ticaret: Türkiye, petrol ithalatının %30’unu Irak ve İran’dan sağlar. BOTAŞ, bu ülkelerle petrol ve gaz boru hatları aracılığıyla işbirliği yapar.
[](https://anlatilaninotesi.com.tr/organization_Petrol_hra_Eden_lkeler_rgt_OPEC/)
Etkiler: OPEC’in fiyat ve üretim kararları, Türkiye’nin enerji maliyetlerini doğrudan etkiler. Örneğin, 2023’teki üretim kesintileri akaryakıt fiyatlarını artırmıştır.
[](https://anlatilaninotesi.com.tr/organization_Petrol_hra_Eden_lkeler_rgt_OPEC/)
8. Tarihi ve BaşarılarıTarihçe:
1960: Bağdat’ta kuruldu. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC) 1973: Petrol fiyatlarını %130 artırarak küresel krize yol açtı. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/1973_Petrol_Krizi) 2016: OPEC+ kuruldu. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC) 2023: Üretim kesintileriyle fiyatları stabilize etti. [](https://www.bbc.com/turkce/articles/ce56rvv6x46o)Başarılar:
1973’te petrol fiyatlarını kontrol ederek üye ülkelerin gelirlerini artırdı. OPEC+, küresel petrol piyasasında %40 üretim payı elde etti. [](https://www.bbc.com/turkce/articles/ce56rvv6x46o) Gelişmekte olan ülkelere OPEC Kalkınma Fonu ile destek sağladı. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/OPEC) 9. Zorluklar ve EleştirilerZorluklar:
Üye ülkeler arasındaki anlaşmazlıklar (örneğin, Suudi Arabistan-BAE, 2021) birliği zayıflatır. [](https://www.bunkerist.com/opec-petrol-ihrac-eden-ulkeler-orgutu/) Yenilenebilir enerji ve alternatif kaynaklar, petrol talebini azaltır. [](https://www.encazip.com/bilgi/finans/opec) Jeopolitik gerilimler (örneğin, İran-İsrail) piyasayı etkiler.Eleştiriler:
Kartel özelliği, serbest piyasa ilkelerine aykırı bulunur. [](https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/petrol_ihrac_eden_ulkeler_orgutu_opec) 1973 ambargosu, küresel ekonomik krize yol açtığı için eleştirilmiştir. [](https://tr.wikipedia.org/wiki/1973_Petrol_Krizi) Fosil yakıt karşıtı iklim politikalarına direnç, tepki çekmiştir. 10. Gelecek PerspektifiÜretim ve Fiyatlar: 2025’te OPEC+, günlük 411.000 varil arz artışı planlamaktadır, ancak jeopolitik gerilimler bu planları etkileyebilir.
Küresel Etki: Yenilenebilir enerjiye geçiş ve iklim politikaları, örgütün etkisini sınırlayabilir. OPEC+, piyasayı dengelemek için yeni stratejiler geliştirebilir.
[](https://www.encazip.com/bilgi/finans/opec)
Faydalanılan Kaynaklar: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü Resmi Web Sitesi, T.C. Dışişleri Bakanlığı, TÜBİTAK Ansiklopedi, Dünya Enerji Konseyi, Akademik Kaynaklar