Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM)

Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM)

Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM) Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM) 1. Genel Bilgi

CACM Nedir? Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM), İspanyolca adıyla *Mercado Común Centroamericano*, Orta Amerika ülkeleri arasında ekonomik entegrasyonu teşvik etmek amacıyla kurulan bölgesel bir ekonomik örgüttür. 13 Haziran 1960’ta Managua, Nikaragua’da imzalanan Genel Ekonomik Entegrasyon Antlaşması ile kurulan CACM, Orta Amerika Entegrasyon Sistemi’nin (SICA) ekonomik ayağını oluşturur. Örgüt, üye ülkeler arasında serbest ticareti geliştirmeyi, gümrük birliği oluşturmayı ve ekonomik kalkınmayı hızlandırmayı amaçlar. 2025 itibarıyla CACM, 5 tam üye ülkeye sahiptir ve yaklaşık 50 milyonluk bir nüfusu kapsar. Örgüt, Latin Amerika’daki diğer ekonomik bloklarla (örneğin, MERCOSUR) ve küresel ticaret sistemleriyle entegrasyonu hedefler.

Kuruluş Tarihi: CACM, 13 Haziran 1960’ta Managua Antlaşması ile kurulmuş ve 1961’de resmen faaliyetlerine başlamıştır. 1993’te Guatemala Protokolü ile yeniden yapılandırılmıştır.

Merkez: CACM’nin merkezi San Salvador, El Salvador’dadır ve SICA Genel Sekreterliği ile entegre bir şekilde çalışır. 2025 itibarıyla SICA Genel Sekreteri Werner Vargas, CACM’nin faaliyetlerini denetler.

2. Amaç ve Görevler

Ana Amaç: CACM, üye ülkeler arasında serbest ticareti teşvik ederek ekonomik entegrasyonu sağlamak, ortak bir gümrük politikası oluşturmak ve Orta Amerika’nın küresel ticarette rekabet gücünü artırmayı amaçlar. Örgüt, bölgenin ekonomik kalkınmasını hızlandırmayı ve yoksulluğu azaltmayı hedefler.

Temel Görevler:

Serbest Ticaret: Üye ülkeler arasında gümrük vergilerini kaldırarak ticareti artırmak. Gümrük Birliği: Ortak dış gümrük tarifesi oluşturmak. Altyapı Geliştirme: Ulaşım, enerji ve iletişim altyapısını güçlendirmek. Ekonomik Politikaların Uyumu: Üye ülkeler arasında makroekonomik politikaları koordine etmek. Uluslararası İşbirliği: AB, ABD ve diğer küresel aktörlerle serbest ticaret anlaşmaları yapmak. 3. Üye Ülkeler ve Gözlemciler

Üye Ülkeler: CACM’nin 2025 itibarıyla 5 tam üyesi bulunmaktadır: Guatemala, El Salvador, Honduras, Nikaragua ve Kosta Rika. Panama, SICA üyesi olmasına rağmen CACM’ye tam üye değildir, ancak gözlemci statüsündedir. Belize ve Dominik Cumhuriyeti, SICA üyeleri olarak CACM ile sınırlı işbirliği yapar.

Gözlemciler: CACM’nin resmi gözlemci statüsü bulunmamakla birlikte, Panama gibi SICA üyeleri ve bölge dışı ülkeler (örneğin, Meksika, Şili) toplantılara gözlemci olarak katılabilir. Avrupa Birliği ve Inter-American Development Bank (IDB) de CACM projelerine destek sağlar.

Üyelik Kriterleri: Tam üyelik, Orta Amerika’da yer alan ve CACM’nin ekonomik entegrasyon hedeflerini kabul eden ülkelere açıktır. Yeni üyeler, mevcut üyelerin oy birliğiyle kabul edilir.

4. Organizasyon Yapısı

Yönetim: CACM, SICA’nın ekonomik kolu olarak faaliyet gösterir ve Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi tarafından yönlendirilir. Ekonomi Bakanları Konseyi, ticaret ve entegrasyon politikalarını koordine eder. 2025’te El Salvador, SICA dönem başkanlığı kapsamında CACM’yi yönetmektedir.

Çalışma Şekli: CACM, Ekonomik Entegrasyon için Orta Amerika Bankası (CABEI) ve Orta Amerika Ekonomik Entegrasyon Sekreterliği (SIECA) gibi bağlı kurumlarla faaliyetlerini yürütür. SIECA, gümrük prosedürlerini standartlaştırır ve ticaret anlaşmalarını uygular.

Finansman: CACM’nin bütçesi, üye ülkelerin katkıları ve CABEI’nin sağladığı kredilerle finanse edilir. AB ve IDB gibi uluslararası kuruluşlar da projelere destek sağlar.

5. Yetkiler ve Sınırlamalar

Yetkiler:

Ticaret Politikaları: Serbest ticaret alanı ve gümrük birliği oluşturma. Uyuşmazlık Çözümü: Ticari anlaşmazlıkları çözmek için SIECA aracılığıyla yasal çerçeve sağlama. Uluslararası Anlaşmalar: Bölge adına serbest ticaret anlaşmaları müzakere etme.

Sınırlamalar:

Bağlayıcı karar alma yetkisi sınırlıdır; uygulamalar üye ülkelerin isteğine bağlıdır. Nikaragua’nın siyasi istikrarsızlığı, entegrasyon çabalarını zorlaştırır. Bölgesel ticaret hacmi, küresel ortalamanın altında kalır. 6. Faaliyetler ve Çalışma Alanları

Serbest Ticaret: CACM, 1960’lardan itibaren gümrük vergilerini kaldırarak bölgesel ticareti artırmıştır. 2024 verilerine göre, üye ülkeler arasındaki ticaret hacmi 12 milyar doları aşmıştır.

Altyapı Geliştirme: CABEI aracılığıyla finanse edilen ulaşım ve enerji projeleri, bölgesel bağlantıyı güçlendirir. 2025’te Guatemala ve Honduras arasında yeni bir otoyol projesi başlatılmıştır.

Uluslararası Anlaşmalar: CACM, AB ile 2012’de Ortaklık Anlaşması ve ABD ile 2004’te CAFTA-DR serbest ticaret anlaşması imzalamıştır.

7. Türkiye’nin Rolü

Üyelik: Türkiye, CACM’nin üyesi değildir, ancak SICA’nın bölge dışı gözlemci üyesidir (2015’ten beri). Bu statü, CACM ile dolaylı işbirliğini sağlar.

İlişkiler: Türkiye, CACM ülkeleriyle (özellikle Kosta Rika ve Guatemala) ticaret ve yatırım ilişkilerini geliştirmektedir. 2024’te Türkiye, El Salvador ile kültürel ve ticari işbirliği anlaşmaları imzalamıştır.

Stratejik Durum: Türkiye, SICA ve CACM aracılığıyla Latin Amerika’daki etkisini artırmayı hedefler. TİKA, bölgede eğitim ve sağlık projelerine destek vermektedir.

8. Tarihi ve Başarıları

Tarihçe:

1960: CACM, Managua Antlaşması ile kuruldu. 1993: Guatemala Protokolü ile yeniden yapılandırıldı. 2004: CAFTA-DR anlaşması imzalandı. 2012: AB ile Ortaklık Anlaşması yürürlüğe girdi. 2024: El Salvador, CACM liderliğini üstlendi.

Başarılar:

Bölgesel ticaret hacmini 12 milyar dolara çıkardı. CAFTA-DR ve AB anlaşmalarıyla küresel ticarete entegre oldu. Altyapı projeleriyle (örneğin, CABEI otoyolları) bölgesel bağlantıyı güçlendirdi. 9. Zorluklar ve Eleştiriler

Zorluklar:

Nikaragua’nın otoriter yönetimi, demokratik ve ekonomik entegrasyonu zorlaştırır. Ekonomik eşitsizlikler, gümrük birliği hedefini yavaşlatır. Bölgesel ticaret, küresel ticaretin yalnızca %10’unu oluşturur.

Eleştiriler:

Bağlayıcı karar alma yetkisinin olmaması, CACM’nin etkisini sınırlar. Kosta Rika’nın bazı entegrasyon projelerine katılımı sınırlıdır. ABD’nin CAFTA-DR anlaşmasındaki baskın rolü, bölgesel özerkliği gölgeler. 10. Gelecek Perspektifi

Güncel Durum: 2025 itibarıyla CACM, SICA ile entegrasyonunu güçlendirmekte ve AB ile CAFTA-DR anlaşmalarını genişletmeyi hedeflemektedir. El Salvador’un liderliğinde, dijital ticaret platformları ve yenilenebilir enerji projeleri ön plandadır.

Miras: CACM, Orta Amerika’da ekonomik entegrasyonu teşvik etmiş, ancak siyasi istikrarsızlık ve düşük ticaret hacmi nedeniyle tam potansiyeline ulaşamamıştır. Gelecekte, küresel ticaret anlaşmaları ve altyapı projeleriyle etkisini artırması beklenmektedir.

Faydalanılan Kaynaklar: (Central American Integration System Official Website), (Encyclopaedia Britannica), (UN Economic Commission for Latin America and the Caribbean), (The Guardian), (Reuters), (Council on Foreign Relations), (The Diplomat), (Inter-American Development Bank Reports), (World Bank Latin America Reports), (BBC News), (Al Jazeera), (Foreign Policy), (The Economist), (Central American Bank for Economic Integration Reports), (European Union Reports)