Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (CSTO)

Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (CSTO)

Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) 1. Genel Bilgi

KGAÖ Nedir? Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ), İngilizce adıyla *Collective Security Treaty Organization (CSTO)*, Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasının ardından eski Sovyet cumhuriyetlerini bir araya getiren bölgesel bir askeri ittifaktır. 15 Mayıs 1992’de Özbekistan’ın Taşkent kentinde imzalanan Kolektif Güvenlik Anlaşması’na (KGA) dayanan örgüt, 7 Ekim 2002’de resmi olarak kurulmuştur. KGAÖ, üye ülkelerin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini korumayı, uluslararası terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı ve diğer sınır ötesi tehditlerle mücadele etmeyi amaçlar. Örgüt, NATO’nun 5. maddesine benzer şekilde, bir üye devlete yapılan saldırıyı tüm üyelere yapılmış sayan 4. maddesiyle dikkat çeker. 2025 itibarıyla KGAÖ’nün 6 üyesi bulunmaktadır: Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan.

[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization)

Kuruluş Tarihi: KGAÖ, 15 Mayıs 1992’de Taşkent’te imzalanan Kolektif Güvenlik Anlaşması ile temelleri atılarak 7 Ekim 2002’de resmen kurulmuştur. Anlaşma, 20 Nisan 1994’te yürürlüğe girmiş ve 1 Kasım 1995’te BM Sekreterliği’nde kaydedilmiştir.

Merkez: KGAÖ’nün merkezi Moskova, Rusya’dadır. Daimi Sekreterya, örgütün idari işlerini yürütür ve 2025 itibarıyla Genel Sekreter Imangali Tasmagambetov tarafından yönetilir.

2. Amaç ve Görevler

Ana Amaç: KGAÖ, üye ülkelerin güvenliğini kolektif bir şekilde sağlamayı, bölgesel ve uluslararası istikrarı desteklemeyi ve terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı gibi tehditlere karşı ortak mücadele yürütmeyi hedefler. Örgüt, üye devletlerin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü koruma taahhüdüne dayanır.

Temel Görevler:

Kolektif Savunma: Bir üye devlete yapılan saldırıya karşı ortak askeri müdahale sağlamak.[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization) Terörizmle Mücadele: Uluslararası terörizm ve organize suçlarla mücadele için güçleri koordine etmek. Barış Gücü Operasyonları: BM mandası altında veya üye ülkelerde barış koruma operasyonları yürütmek. Askeri İşbirliği: Ortak tatbikatlar ve silah alımlarında işbirliği yapmak. Politik Koordinasyon: Bölgesel güvenlik politikalarını uyumlaştırmak. 3. Üye Ülkeler ve Gözlemciler

Üye Ülkeler: KGAÖ’nün 2025 itibarıyla 6 tam üyesi bulunmaktadır: Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan. Eski üyeler arasında Azerbaycan (1993-1999), Gürcistan (1993-1999) ve Özbekistan (1992-1999, 2006-2012) yer alır. Özbekistan, 2012’de üyeliğini askıya almıştır.

[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization)

Gözlemciler: KGAÖ’nün resmi gözlemcileri arasında Sırbistan ve Afganistan bulunmaktadır. Ayrıca, Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve AGİT gibi kuruluşlar toplantılara gözlemci olarak katılabilir.

[](https://avim.org.tr/tr/Yorum/KOLEKTIF-GUVENLIK-ANLASMASI-ORGUTU-NIN-YENI-GENEL-SEKRETERI-VE-RUSYA-NIN-ERMENISTAN-UZERINDEKI-ETKISI)

Üyelik Kriterleri: Üyelik, Kolektif Güvenlik Anlaşması’nı imzalayan ve tüzüğü kabul eden eski Sovyet cumhuriyetlerine açıktır. Yeni üyeler, mevcut üyelerin oy birliğiyle kabul edilir.

4. Organizasyon Yapısı

Yönetim: KGAÖ, Kolektif Güvenlik Konseyi (en yüksek karar alma organı), Dışişleri Bakanları Konseyi, Savunma Bakanları Konseyi ve Güvenlik Konseyi Sekreterleri Komitesi tarafından yönetilir. Konsey Başkanlığı, yıllık olarak üye ülkeler arasında dönüşümlü olarak değişir. Daimi Sekreterya, Moskova’da bulunur ve Genel Sekreter tarafından yönetilir.

[](https://tr.wikipedia.org/wiki/Kolektif_G%25C3%25BCvenlik_Anla%25C5%259Fmas%25C4%25B1_%25C3%2596rg%25C3%25BCt%25C3%25BC)

Çalışma Şekli: Örgüt, Kolektif Hızlı Tepki Gücü (KSOR) ve barış gücü birimleri aracılığıyla faaliyetlerini yürütür. Kararlar oy birliğiyle alınır ve bağlayıcıdır. Parlamenter Meclis, üye ülkelerin yasama organlarını bir araya getirir.

Finansman: KGAÖ’nün bütçesi, üye ülkelerin katkılarıyla finanse edilir. Rusya, örgütün ana mali destekçisidir.

5. Yetkiler ve Sınırlamalar

Yetkiler:

Askeri Müdahale: Bir üye devlete yapılan saldırıya karşı kolektif savunma sağlama.[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization) Barış Gücü Görevleri: BM veya üye ülke onayıyla barış koruma operasyonları yürütme. Politik Koordinasyon: Güvenlik politikalarını uyumlaştırma.

Sınırlamalar:

Bağlayıcı kararlar için oy birliği gereklidir, bu da hızlı karar almayı zorlaştırır. Rusya’nın dominant rolü, diğer üyelerin özerkliğini sınırlayabilir. Üye ülkeler arasındaki çatışmalar (örneğin, Ermenistan-Azerbaycan) müdahaleyi engeller.[](https://tr.euronews.com/2022/01/06/kolektif-guvenlik-antlasmas-orgutu-nedir-krizlere-nas-l-mudahale-ediyor) 6. Faaliyetler ve Çalışma Alanları

Askeri Tatbikatlar: KGAÖ, düzenli askeri tatbikatlar düzenler. 2011’de Güney Rusya ve Orta Asya’da 10.000 asker ve 70 savaş uçağıyla büyük bir tatbikat gerçekleştirilmiştir.

[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization)

Barış Gücü Operasyonları: 2007’de KGAÖ, BM mandası altında veya üye ülkelerde barış gücü operasyonları için bir birim oluşturmuştur. 2022’de Kazakistan’daki protestolar sırasında 2.000 barış gücü askeri konuşlandırılmıştır.

[](https://tr.euronews.com/2022/01/06/kolektif-guvenlik-antlasmas-orgutu-nedir-krizlere-nas-l-mudahale-ediyor)

Terörizmle Mücadele: Kolektif Hızlı Tepki Gücü (KSOR), terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı ve doğal afetlere müdahale için 2009’da kurulmuştur.

[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization) 7. Türkiye’nin Rolü

Üyelik: Türkiye, KGAÖ’nün üyesi veya gözlemcisi değildir, ancak Ermenistan gibi üye ülkelerle sınır komşusudur ve Rusya ile stratejik ilişkiler sürdürür.

İlişkiler: Türkiye, KGAÖ ülkeleriyle (özellikle Kazakistan, Kırgızistan) ekonomik ve enerji alanında işbirliği yapar. Ancak, Ermenistan’la sınırların kapalı olması ve Azerbaycan’a destek politikası, KGAÖ ile doğrudan ilişkiyi sınırlar.

Stratejik Durum: Türkiye, Türk Devletleri Teşkilatı aracılığıyla Orta Asya’daki KGAÖ üyeleriyle bağlarını güçlendirmeyi hedefler, ancak örgütün Rusya liderliğindeki yapısı nedeniyle temkinli bir yaklaşım sergiler.

8. Tarihi ve Başarıları

Tarihçe:

1992: Kolektif Güvenlik Anlaşması, Taşkent’te imzalandı. 2002: KGAÖ, resmi olarak kuruldu.[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization) 2004: BM Genel Kurulu’nda gözlemci statüsü kazanıldı. 2007: ŞİÖ ile işbirliği anlaşması imzalandı.[](https://en.wikipedia.org/wiki/Collective_Security_Treaty_Organization) 2022: Kazakistan’a barış gücü gönderildi. 2024: Ermenistan, KGAÖ üyeliğini dondurdu.[](https://tr.wikipedia.org/wiki/Kolektif_G%25C3%25BCvenlik_Anla%25C5%259Fmas%25C4%25B1_%25C3%2596rg%25C3%25BCt%25C3%25BC)

Başarılar:

Kazakistan’daki 2022 protestolarında barış gücü konuşlandırdı. Orta Asya’da terörizm ve uyuşturucuyla mücadelede işbirliği sağladı. BM gözlemci statüsüyle uluslararası tanınırlık kazandı. 9. Zorluklar ve Eleştiriler

Zorluklar:

Ermenistan-Azerbaycan çatışmasında KGAÖ’nün müdahale etmemesi, güvenilirliğini sorgulattı.[](https://tr.euronews.com/2022/01/06/kolektif-guvenlik-antlasmas-orgutu-nedir-krizlere-nas-l-mudahale-ediyor) Rusya’nın dominant rolü, diğer üyeler tarafından eleştirilir. Ermenistan’ın 2024’te üyeliği dondurması, örgütün birliğini tehdit ediyor.[](https://tr.wikipedia.org/wiki/Kolektif_G%25C3%25BCvenlik_Anla%25C5%259Fmas%25C4%25B1_%25C3%2596rg%25C3%25BCt%25C3%25BC)

Eleştiriler:

Rusya’nın KGAÖ’yü jeopolitik çıkarları için kullandığına dair algılar.[](https://tr.euronews.com/2022/10/16/ermenistanda-rusya-liderligindeki-kollektif-guvenlik-anlasmasi-orgutunden-cikalim-protesto) Üye ülkeler arasındaki çatışmalara müdahale edememesi (örneğin, Kırgızistan-Tacikistan).[](https://tr.euronews.com/2022/01/06/kolektif-guvenlik-antlasmas-orgutu-nedir-krizlere-nas-l-mudahale-ediyor) NATO’ya karşı zayıf bir alternatif olarak görülmesi. 10. Gelecek Perspektifi

Güncel Durum: 2025 itibarıyla KGAÖ, Ermenistan’ın üyeliği dondurması ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle zor bir dönemden geçmektedir. 2024 Moskova Zirvesi’nde NATO’nun sınırlara yakın askeri varlığı eleştirilmiş ve hibrit tehditlere karşı yeni stratejiler tartışılmıştır.

[](https://anlatilaninotesi.com.tr/organization_Kolektif_Guvenlik_Anlasmasi_Orgutu_KGAO/)

Miras: KGAÖ, Sovyet sonrası dönemde Orta Asya’da güvenlik işbirliği sağlamış, ancak Rusya’nın baskın rolü ve üye ülkeler arasındaki çatışmalar nedeniyle etkinliği sınırlı kalmıştır. Gelecekte, ŞİÖ ile entegrasyon ve terörizmle mücadelede daha aktif bir rol oynaması beklenmektedir.

Faydalanılan Kaynaklar: (Collective Security Treaty Organization Official Website), (Encyclopaedia Britannica), (The Guardian), (Reuters), (Council on Foreign Relations), (The Diplomat), (Radio Free Europe/Radio Liberty), (Euronews), (Armenpress), (The Moscow Times), (World Bank Eurasia Reports), (OSCE Reports), (Foreign Policy), (Nezavisimaya Gazeta), (Rossiyskaya Gazeta)