İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth), Britanya İmparatorluğu'ndan türeyen 56 bağımsız devletin oluşturduğu bir koalisyondur. Ülkeler arası ekonomik, sosyal ve siyasi işbirliğini teşvik eden bu topluluk, demokrasi, insan hakları ve sürdürülebilir kalkınmayı hedefler.
Commonwealth Nedir? İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth of Nations), genellikle kısaca Commonwealth olarak anılan, çoğunlukla eski Britanya İmparatorluğu topraklarından oluşan 56 bağımsız devletin oluşturduğu uluslararası bir koalisyondur. Britanya İmparatorluğu’nun 20. yüzyılda dekolonizasyon süreciyle dönüşmesiyle ortaya çıkan bu örgüt, üye ülkeler arasında ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi işbirliğini teşvik etmeyi amaçlar. 2025 itibarıyla, Commonwealth, 2,5 milyardan fazla insanı kapsayan, 6 kıtada yer alan çeşitli ülkelerden oluşan bir topluluktur. Örgüt, İngilizce dilinin yaygın kullanımı, ortak tarih ve kültürel bağlar üzerine kuruludur. Commonwealth’in resmi lideri, sembolik olarak Britanya Monarkıdır (2025’te Kral III. Charles), ancak bu rol anayasal değil, semboliktir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations)Kuruluş Tarihi: Commonwealth, modern anlamda 1931 Westminster Statüsü ile şekillenmeye başlamış ve 1949 Londra Deklarasyonu ile resmen kurulmuştur. Londra Deklarasyonu, Hindistan’ın cumhuriyet olmasına rağmen topluluğa katılmasını sağlayarak monarşiyi tanıma zorunluluğunu kaldırmıştır.
[](https://www.makaleler.com/commonwealth-milletler-toplulugu-nedir)Merkez: Commonwealth’in idari merkezi Londra, Birleşik Krallık’taki Commonwealth Sekreterliği’dir. 2025 itibarıyla Genel Sekreter Shirley Ayorkor Botchwey’dir.
2. Amaç ve GörevlerAna Amaç: Commonwealth, üye ülkeler arasında demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü, serbest ticaret ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeyi amaçlar. Örgüt, gönüllü bir işbirliği platformu olarak, üye ülkelerin ortak değerler etrafında birleşmesini ve küresel sorunlara karşı ortak çözümler geliştirmesini hedefler.
[](https://tr.history-hub.com/commonwealth-nedir)Temel Görevler:
Demokrasi ve İnsan Hakları: Harare Deklarasyonu (1991) ile demokrasi, eşitlik ve özgürlükleri destekleme. Ekonomik Kalkınma: Ticaret, yatırım ve kalkınma programlarını teşvik etme. Çevresel Sürdürülebilirlik: İklim değişikliği ve biyoçeşitlilik koruma projelerine destek. Kültürel İşbirliği: Eğitim, spor (Commonwealth Oyunları) ve kültürel değişim programları. Uluslararası Barış: BM ile uyumlu olarak barış ve güvenlik girişimlerini destekleme. [](https://politikaakademisi.org/2020/03/15/birlesik-krallikin-commonwealth-politikasi/) 3. Üye Ülkeler ve KatılımÜye Ülkeler: 2025 itibarıyla Commonwealth, 56 üyeden oluşur. Bunlar arasında Avustralya, Kanada, Hindistan, Güney Afrika, Nijerya, Yeni Zelanda, Pakistan, Bangladeş, Togo ve Gabon gibi ülkeler yer alır. 15 ülke (Commonwealth Bölgeleri), Kral III. Charles’ı devlet başkanı olarak tanır ve anayasal monarşiyle yönetilir: Antigua ve Barbuda, Avustralya, Bahamalar, Belize, Kanada, Grenada, Jamaika, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Solomon Adaları, Tuvalu ve Birleşik Krallık. Diğer 33 ülke cumhuriyet, 5 ülke ise kendi monarşilerine sahiptir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_realm)Katılım Kriterleri: Commonwealth’e katılmak için bir ülkenin Britanya İmparatorluğu ile tarihsel bir bağı olması veya mevcut bir üye ülkeyle anayasal bir bağlantısı bulunması gerekir. Ancak Mozambik (1995) ve Ruanda (2009) gibi istisnalar, bu kriterin esnetilebildiğini gösterir. Ülkeler, demokrasi, insan hakları ve İngilizceyi iletişim dili olarak kabul etme gibi değerleri benimsemelidir.
[](https://tr.history-hub.com/commonwealth-nedir)Güncel Üyelik Durumu: 2022’de Togo ve Gabon, Commonwealth’e katılmış; ancak Gabon, 2023’teki askeri darbe sonrası kısmen askıya alınmıştır. Gabon’a, 2025 sonuna kadar demokratik seçimler düzenlemesi için süre tanınmıştır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations) 4. Organizasyon YapısıYönetim: Commonwealth, Commonwealth Hükümet Başkanları Toplantısı (CHOGM) tarafından yönetilir. CHOGM, iki yılda bir düzenlenir ve politikaları belirler. 2024’te Samoa’da düzenlenen CHOGM, iklim değişikliği ve dijital dönüşüm konularına odaklanmıştır. Commonwealth Sekreterliği, Londra’da bulunur ve Genel Sekreter tarafından yönetilir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations)Çalışma Şekli: Örgüt, bağlayıcı karar alma yetkisine sahip değildir; kararlar konsensüsle alınır. Commonwealth Vakfı, sivil toplumla ilişkileri koordine eder. Commonwealth İş ve Yatırım Konseyi, ekonomik işbirliğini teşvik eder.
Finansman: Commonwealth’in bütçesi, üye ülkelerin katkıları ve uluslararası bağışlarla finanse edilir. 2024’te, Commonwealth Kalkınma Fonu’na 100 milyon sterlin ek katkı sağlanmıştır.
5. Yetkiler ve SınırlamalarYetkiler:
Politik Diyalog: CHOGM ve Bakanlar Toplantıları aracılığıyla üye ülkeler arasında diyalog platformu sağlama. Kalkınma Desteği: Eğitim, sağlık ve altyapı projelerine hibe ve teknik yardım sağlama. Demokrasi Gözetimi: Harare Deklarasyonu ilkelerine uymayan ülkeleri askıya alma (örneğin, Fiji 2006, Gabon 2023).Sınırlamalar:
Bağlayıcı karar alma yetkisi yoktur; kararlar üye ülkelerin isteğine bağlıdır. Ekonomik eşitsizlikler, işbirliğini zorlaştırır. Bazı ülkeler (örneğin, Hindistan), Commonwealth’i sembolik bir platform olarak görür. 6. Faaliyetler ve Çalışma AlanlarıEkonomik İşbirliği: Commonwealth, çok taraflı bir ticaret anlaşmasına sahip olmasa da, üye ülkeler arasında ticaret %50 daha fazladır. 2024’te Togo ile Birleşik Krallık arasındaki ticaret %94 artmıştır. 2025’te Genel Sekreter Shirley Ayorkor Botchwey, Commonwealth Serbest Ticaret Alanı fikrini desteklemiştir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations)İklim Değişikliği: Commonwealth, küçük ada devletlerinin iklim değişikliğiyle mücadelesine odaklanır. 2024 Samoa CHOGM’de, deniz kirliliği ve karbon nötrlüğü için 50 milyon dolarlık bir fon oluşturulmuştur.
Kültürel ve Spor Faaliyetleri: Commonwealth Oyunları, 1930’dan beri düzenlenir. 2026’da Glasgow’da düzenlenecek oyunlar, sürdürülebilirlik temasına odaklanacaktır.
Eğitim ve Sağlık: Commonwealth, eğitim bursları ve sağlık projelerine destek verir. 2025’te, Afrika’daki 10 ülkede kız çocuklarının eğitimine yönelik 20 milyon dolarlık bir program başlatılmıştır.
7. Türkiye’nin RolüÜyelik: Türkiye, Commonwealth’in üyesi değildir ve Britanya İmparatorluğu ile tarihsel bir bağı bulunmamaktadır. Ancak, Türkiye, Commonwealth üyesi ülkelerle (örneğin, Hindistan, Kanada) ikili ilişkiler geliştirmektedir.
İlişkiler: Türkiye, Commonwealth ülkeleriyle ekonomik ve kültürel bağlarını güçlendirmektedir. 2024’te Türkiye, Birleşik Krallık ile serbest ticaret anlaşmasını genişletmiş; Hindistan ile savunma ve teknoloji işbirliği anlaşmaları imzalamıştır.
Stratejik Durum: Türkiye, Commonwealth ülkeleriyle ekonomik ilişkilerini G20 ve BM platformlarında dolaylı olarak geliştirmektedir. TİKA, Afrika’daki Commonwealth ülkelerinde (örneğin, Gambiya) kalkınma projelerine destek vermektedir.
8. Tarihi ve BaşarılarıTarihçe:
1931: Westminster Statüsü, dominyonlara bağımsızlık tanıdı. 1949: Londra Deklarasyonu, monarşi zorunluluğunu kaldırdı. 1995: Mozambik, Britanya bağlantısı olmadan üye olan ilk ülke oldu. 2022: Togo ve Gabon üye oldu. 2024: Samoa CHOGM, iklim değişikliği ve dijital dönüşüm gündemiyle toplandı.Başarılar:
Güney Afrika’daki apartheid rejimine karşı yaptırımlarda liderlik (1980’ler). Commonwealth Oyunları ile kültürel bağların güçlendirilmesi. 2024’te Togo-Birleşik Krallık ticaretinde %94 artış. [](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations) 9. Zorluklar ve EleştirilerZorluklar:
Ekonomik eşitsizlikler, küçük ada devletleri ile büyük ekonomiler (örneğin, Hindistan) arasında işbirliğini zorlaştırır. Gabon’un 2023’teki askıya alınması gibi siyasi istikrarsızlıklar, örgütün etkisini sınırlar. Brexit sonrası Birleşik Krallık’ın Commonwealth’i AB alternatifi olarak görme çabası, üye ülkelerce sınırlı destek görmüştür. [](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations)Eleştiriler:
Commonwealth’in bağlayıcı karar alma yetkisi olmaması, etkisini azaltır. Bazı üyeler, örgütü sembolik bir platform olarak görür. Britanya’nın tarihsel sömürgecilik mirası, özellikle Afrika ülkelerinde eleştirilir. [](http://www.gunceltarih.org/2013/10/imparatorluktan-milletler-topluluguna.html) 10. Güncel Gelişmeler (2024-2025)2024 Samoa CHOGM: Ekim 2024’te Samoa’da düzenlenen CHOGM, iklim değişikliği, deniz kirliliği ve dijital dönüşüm konularına odaklanmıştır. Zirve, küçük ada devletlerinin iklim değişikliğiyle mücadelesine destek için 50 milyon dolarlık bir fon oluşturmuştur.
Gabon’un Durumu: Gabon, 2023’teki askeri darbe sonrası Commonwealth’ten kısmen askıya alınmış; 2025 sonuna kadar demokratik seçimler düzenlemesi için süre tanınmıştır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations)Ticaret ve Yatırım: 2024’te Togo ile Birleşik Krallık arasındaki ticaret %94 artmış; Hindistan ile diğer üyeler arasındaki ticaret görüşmeleri hızlanmıştır. 2025’te Shirley Ayorkor Botchwey, Commonwealth Serbest Ticaret Alanı için yeni bir strateji önermiştir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations)Ukrayna Desteği: 2025’te, Rusya-Ukrayna Savaşı bağlamında, Avustralya, Kanada, Kıbrıs ve Yeni Zelanda, Birleşik Krallık liderliğinde Ukrayna’ya destek için “istekliler koalisyonuna” katılmıştır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_Nations) 11. Gelecek PerspektifiGüncel Durum: 2025 itibarıyla Commonwealth, iklim değişikliği, dijital ekonomi ve gençlik eğitimi projelerine odaklanmaktadır. Togo ve Gabon’un üyeliği, örgütün Afrika’daki etkisini artırmıştır, ancak Gabon’un askıya alınması siyasi zorlukları yansıtmaktadır.
Miras: Commonwealth, Britanya İmparatorluğu’nun dekolonizasyon sürecinden doğan bir platform olarak, kültürel ve ekonomik bağları sürdürmüş, ancak siyasi ve ekonomik gücünün sınırlılığı nedeniyle eleştirilmiştir. Gelecekte, serbest ticaret anlaşmaları ve iklim değişikliği projeleriyle etkisini artırması beklenmektedir.
Faydalanılan Kaynaklar: (Commonwealth Secretariat Official Website), (Encyclopaedia Britannica), (Reuters), (The Guardian), (Council on Foreign Relations), (The Diplomat), (UN Reports), (BBC News), (Al Jazeera), (Foreign Policy), (The Economist), (Royal Commonwealth Society), (International Monetary Fund Reports), (World Bank Reports)