Baltık Asamblesi, Estonya, Letonya ve Litvanya parlamentoları arasında işbirliğini teşvik eden bir örgüttür. 1991'de kurulan BA, ekonomik entegrasyon ve güvenliği artırmayı hedefler. Merkezi Riga'da olan BA'nın kararları bağlayıcı değildir.
Baltık Asamblesi Nedir? Baltık Asamblesi (Baltic Assembly - BA), Estonya, Letonya ve Litvanya’nın parlamentoları arasında hükümetler arası ve parlamenter işbirliğini teşvik eden bir bölgesel örgüttür. 1991 yılında kurulan BA, Baltık Denizi’ne kıyısı olan bu üç ülkenin ortak ekonomik, siyasi, kültürel ve güvenlik çıkarlarını desteklemeyi amaçlar. Örgüt, Baltık ülkelerinin Avrupa Birliği (AB) ve NATO’ya entegrasyonunu hızlandırmış ve bölgesel istikrarı güçlendirmiştir. 2025 itibarıyla, yaklaşık 6 milyon nüfusa sahip bu üç ülkeyi temsil eden BA, Baltık bölgesinde işbirliğini derinleştirmek için danışma ve koordinasyon platformu olarak işlev görür. Kararları bağlayıcı olmamakla birlikte, üye ülkelerin parlamentolarına ve hükümetlerine öneriler sunar. Örgütün merkezi Letonya’nın başkenti Riga’dadır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_Assembly)Kuruluş Tarihi: Baltık Asamblesi, 1 Aralık 1990’da Vilnius’ta alınan kararla kurulmuş ve 8 Kasım 1991’de Tallinn’de onaylanan tüzükle resmiyet kazanmıştır. 13 Haziran 1994’te üç ülke, örgütün yapısını ve kurallarını düzenleyen bir anlaşma imzalamıştır.
Merkez: BA’nın sekreteryası ve merkezi Riga, Letonya’dadır. Örgütün resmi dilleri Estonca, Letonca ve Litvancadır. 2025’te BA’nın dönem başkanlığı Estonya tarafından yürütülmektedir.
2. Amaç ve GörevlerAna Amaç: Baltık Asamblesi, Estonya, Letonya ve Litvanya arasında parlamenter işbirliğini güçlendirerek bölgesel entegrasyonu, ekonomik kalkınmayı ve güvenliği artırmayı hedefler. Örgüt, Baltık ülkelerinin ortak çıkarlarını uluslararası platformlarda savunur ve AB ile NATO entegrasyonunu destekler. Ayrıca, kültürel mirası koruma, bilimsel ve sanatsal başarıları teşvik etme gibi hedefleri vardır.
Temel Görevler:
Parlamenter İşbirliği: Üç ülkenin parlamentoları arasında ortak politikalar geliştirme. Ekonomik Entegrasyon: Bölgesel ticaret, enerji ve ulaşım projelerini teşvik etme. Güvenlik ve Savunma: NATO ile işbirliği yaparak bölgesel güvenliği güçlendirme. Kültürel ve Bilimsel İşbirliği: Baltık Asamblesi Ödülleri ile edebiyat, sanat ve bilim alanlarında başarıları destekleme. AB ile Uyum: AB politikalarına uyum sağlayarak Baltık ülkelerinin entegrasyonunu hızlandırma. 3. Üye Ülkeler ve İşbirliğiÜye Ülkeler: Baltık Asamblesi’nin üç tam üyesi bulunmaktadır: Estonya, Letonya ve Litvanya. Bu ülkeler, Baltık Denizi’ne kıyısı olan ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 1991’de bağımsızlıklarını yeniden kazanan cumhuriyetlerdir. Üç ülke, 2004’te AB’ye, 2005’te NATO’ya üye olmuş ve yüksek gelirli ekonomiler olarak sınıflandırılmıştır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_states)Ortaklar ve Gözlemciler: BA’nın resmi gözlemci statüsü bulunmamakla birlikte, Nordik Konseyi, Benelüks Birliği ve Avrupa Parlamentosu ile yakın işbirliği yapar. 2017’de BA, Benelüks ve Nordik Konseyi’nin bazı üyeleriyle (İsveç, Danimarka, Finlandiya) dijital tek pazar ve güvenlik konularında işbirliğini güçlendirmiştir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_Assembly)Üyelik Kriterleri: BA üyeliği, yalnızca Estonya, Letonya ve Litvanya ile sınırlıdır ve coğrafi, tarihsel ve kültürel yakınlığa dayanır. Yeni üye kabulü öngörülmez, ancak diğer bölgesel örgütlerle ortak projeler geliştirilir.
4. Organizasyon YapısıYönetim: Baltık Asamblesi, 60 üyeden oluşan bir parlamenter meclis tarafından yönetilir. Her ülke, kendi parlamentosundan 20 milletvekilini BA’ya atar. Bu milletvekilleri, ulusal parlamentoların siyasi dengesini yansıtacak şekilde seçilir. BA’nın Prezidyumu, üç ülkenin ulusal delegasyonlarının başkan ve başkan yardımcılarından oluşur. Prezidyum, dönem başkanı ülkenin delegasyon lideri tarafından yönetilir. 2025’te Estonya, dönem başkanlığını yürütmektedir.
Çalışma Şekli: BA, yılda bir kez düzenlenen olağan oturumlarla faaliyetlerini sürdürür. Oturumlar, dönem başkanı ülkede gerçekleştirilir. Olağanüstü oturumlar ise gerektiğinde toplanır. Kararlar, danışma niteliğindedir ve üye ülkelerin parlamentolarına öneri olarak sunulur. Örgüt, beş ana komite aracılığıyla çalışır: Ekonomi, Enerji ve İnovasyon; Eğitim, Bilim ve Kültür; Güvenlik ve Savunma; Sosyal Refah; Hukuk ve Çevre.
Finansman: BA’nın bütçesi, üye ülkelerin eşit katkılarıyla finanse edilir. 2024’te bütçe yaklaşık 1,5 milyon avro olarak belirlenmiştir. Ek fonlar, AB projelerinden ve uluslararası işbirliklerinden sağlanır.
5. Yetkiler ve SınırlamalarYetkiler:
Parlamenter Koordinasyon: Üye ülkelerin parlamentoları arasında ortak politikalar geliştirme. Öneri Sunma: Hükümetlere ve uluslararası kuruluşlara danışma niteliğinde öneriler sunma. Kültürel Tanıtım: Baltık Asamblesi Ödülleri ile edebiyat, sanat ve bilim alanlarında başarıları destekleme.Sınırlamalar:
Bağlayıcı karar alma yetkisi olmaması, önerilerin uygulanmasını sınırlar. Küçük ölçekli bir örgüt olması, küresel etkisini kısıtlar. Rusya’dan algılanan tehdit, güvenlik politikalarında NATO’ya bağımlılığı artırır. 6. Faaliyetler ve Çalışma AlanlarıEkonomik İşbirliği: BA, Baltık ülkeleri arasında ekonomik entegrasyonu teşvik eder. 1994-2004 arasında BAFTA (Baltık Serbest Ticaret Anlaşması), ülkelerin AB’ye entegrasyonunu hızlandırmıştır. 2024’te BA, dijital tek pazar projelerine destek vererek Baltık bölgesini AB’nin teknoloji merkezlerinden biri haline getirmeyi hedeflemiştir.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_Assembly)Güvenlik ve Savunma: BA, NATO ile işbirliği yaparak Baltık bölgesinde güvenliği güçlendirir. 2025’te Estonya, Letonya ve Litvanya, Rusya’ya karşı savunma sistemleri inşa etme planını onaylamıştır. Ayrıca, Baltık ülkeleri Şubat 2025’te Rus elektrik şebekesinden ayrılarak Avrupa elektrik ağına (CESA) tam entegrasyon sağlamıştır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_states)Enerji Bağımsızlığı: BA, enerji güvenliği projelerine öncelik verir. Būtingė petrol terminali, Klaipėda LNG terminali ve NordBalt, Estlink, LitPol Link gibi enerji bağlantıları, Baltık ülkelerinin Rus enerjisinden bağımsızlığını artırmıştır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_states)Kültürel ve Bilimsel İşbirliği: BA, 1993’ten beri Baltık Asamblesi Ödülleri’ni (edebiyat, sanat, bilim) vererek kültürel ve bilimsel başarıları destekler. 2024’te Letonyalı yazar Nora Ikstena, edebiyat dalında ödüle layık görülmüştür.
AB ve Nordik Entegrasyonu: BA, Nordik Konseyi ve Benelüks Birliği ile işbirliğini güçlendirir. 2024’te BA, Nordik Konseyi ile ortak bir dijital ekonomi çalıştayı düzenlemiştir.
7. Türkiye’nin RolüÜyelik: Türkiye, Baltık Asamblesi’nin üyesi değildir ve coğrafi olarak Baltık bölgesinde yer almamaktadır. Ancak, Türkiye, NATO üyesi olarak Baltık ülkeleriyle güvenlik ve savunma alanında işbirliği yapar.
İlişkiler: Türkiye, Estonya, Letonya ve Litvanya ile ikili ilişkiler geliştirir. 2024’te Türkiye-Letonya ticareti 500 milyon avroyu aşmış; Estonya ile siber güvenlik ve teknoloji projelerinde işbirliği artmıştır. Türkiye, NATO’nun Baltık Hava Polisliği misyonuna destek vermektedir.
Stratejik Durum: Türkiye, Baltık ülkeleriyle NATO çerçevesinde güvenlik işbirliğini güçlendirir. 2025’te Türkiye, Estonya ile siber savunma alanında yeni bir anlaşma imzalamayı planlamaktadır.
8. Tarihi ve BaşarılarıTarihçe:
1990: Vilnius’ta kuruluş kararı alındı. 1991: Tallinn’de tüzük onaylandı, BA resmi olarak kuruldu. 1993: Baltık Asamblesi Ödülleri başlatıldı. 2004: Üç üye ülke AB’ye katıldı. 2025: Rus elektrik şebekesinden ayrılma tamamlandı.Başarılar:
1991-2003: Rus askerlerinin Baltık ülkelerinden çekilmesini sağladı.[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_Assembly) BAFTA ile AB entegrasyonunu hızlandırdı. Baltık Asamblesi Ödülleri ile kültürel ve bilimsel başarıları destekledi. 2025’te Avrupa elektrik ağına tam entegrasyon sağlandı. 9. Zorluklar ve EleştirilerZorluklar:
Bağlayıcı karar alma yetkisi olmaması, etkisini sınırlar. Rusya’dan algılanan tehdit, güvenlik politikalarında NATO’ya bağımlılığı artırır. Küçük nüfus ve ekonomik ölçek, küresel etkisini kısıtlar.Eleştiriler:
BA’nın kararlarının danışma niteliğinde olması, somut etkisini azaltır. Nordik Konseyi ve AB ile örtüşen faaliyetler, gereklilik tartışmalarına yol açar. Rusya karşıtı söylemler, bölgesel gerilimleri artırabilir. 10. Güncel Gelişmeler (2024-2025)Enerji Bağımsızlığı: Şubat 2025’te Baltık ülkeleri, Rus IPS/UPS elektrik şebekesinden ayrılarak Avrupa elektrik ağına (CESA) tam entegrasyon sağlamıştır. Bu, BA’nın enerji güvenliği hedeflerinde önemli bir adımdır.
[](https://en.wikipedia.org/wiki/Baltic_states)Güvenlik ve Savunma: 2024’te BA, Rusya’dan algılanan tehdide karşı Baltık sınırlarına savunma sistemleri inşa etme planını onaylamıştır. NATO ile ortak tatbikatlar düzenlenmiş ve Baltık Hava Polisliği güçlendirilmiştir.
Baltık Asamblesi Ödülleri: 2024’te Letonyalı yazar Nora Ikstena, edebiyat dalında ödüle layık görülmüştür. Ödüller, Baltık ülkelerinin kültürel birliğini güçlendirmiştir.
Dijital Ekonomi: BA, 2024’te Nordik Konseyi ile ortak bir dijital ekonomi çalıştayı düzenleyerek Estonya’nın siber güvenlik ve dijitalleşme liderliğini öne çıkarmıştır.
11. Gelecek PerspektifiGüncel Durum: 2025 itibarıyla Baltık Asamblesi, enerji bağımsızlığı, güvenlik ve dijital ekonomi alanlarında işbirliğini güçlendirmektedir. Rusya’dan algılanan tehdit, BA’nın NATO ve AB ile entegrasyonunu daha da kritik hale getirmiştir.
Miras: BA, Baltık ülkelerinin bağımsızlık sonrası entegrasyonunu hızlandırmış, Rus etkisinden kurtulmalarına katkı sağlamıştır. Ancak, bağlayıcı karar alma yetkisinin olmaması ve küçük ölçeği, örgütün küresel etkisini sınırlar. Gelecekte, dijitalleşme ve enerji bağımsızlığı projeleriyle Baltık bölgesinin AB içindeki rolü güçlenecektir.
Faydalanılan Kaynaklar: (Baltic Assembly Official Website), (Encyclopaedia Britannica), (Reuters), (The Guardian), (BBC News), (The Baltic Times), (European Parliament Reports), (NATO Official Website), (Council on Foreign Relations), (The Economist), (Financial Times), (Politico Europe), (Deutsche Welle), (Foreign Affairs), (Bloomberg), (SAIS Review of International Affairs), (Nordic Council Reports), (Center for Strategic and International Studies), (Brookings Institution), (The Wall Street Journal), (Central Banking Journal), (Euromoney), (UN Economic Commission for Europe)