Avrupa Topluluğu/ Avrupa Toplulukları (AT)

Avrupa Topluluğu (AT), 1951'de AKÇT, 1957'de AET ve EURATOM'un kurulmasıyla başlanmış, 1993'te AB'ye dönüşmüştür. Ekonomik entegrasyon, Gümrük Birliği ve ortak pazar hedefleriyle barışı güçlendirmeyi amaçlayan AT, günümüzdeki AB'nin temelini oluşturmuştur.

Avrupa Topluluğu 1. Genel Bilgi

Avrupa Topluluğu Nedir? Avrupa Topluluğu (AT), Avrupa’da ekonomik ve siyasi entegrasyonu sağlamak amacıyla 1950’lerde kurulan bir dizi uluslararası örgütün ortak adıdır. 1951’de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT), 1957’de Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EURATOM) ile başlayan süreç, 1993’te Maastricht Antlaşması ile Avrupa Birliği’ne (AB) dönüşmüştür. Avrupa Topluluğu, ekonomik entegrasyonun temelini oluşturmuş ve bugünkü AB’nin çekirdeğini teşkil etmiştir.

Kuruluş Tarihi: Avrupa Topluluğu’nun temelleri, 18 Nisan 1951’de AKÇT’nin kurulmasıyla atılmıştır. AET ve EURATOM, 25 Mart 1957’de Roma Antlaşmaları ile kurulmuştur. 1967’de Füzyon Antlaşması, üç topluluğu tek bir yönetim altında birleştirmiştir. AT, 1 Kasım 1993’te resmen AB’ye dönüşmüştür.

Merkez: Avrupa Topluluğu’nun merkezi Belçika’nın Brüksel şehrindeydi. Bugün AB kurumları da aynı şehirde bulunmaktadır.

2. Amaç ve Görevler

Ana Amaç: Avrupa Topluluğu, Avrupa’da ekonomik entegrasyonu sağlayarak barışı güçlendirmeyi, üye ülkeler arasında gümrük bariyerlerini kaldırmayı ve ortak bir pazar oluşturmayı hedeflemiştir. Ayrıca, enerji, tarım ve sanayi politikalarında işbirliğini artırmayı amaçlamıştır.

Temel Görevler:

Ekonomik Entegrasyon: Gümrük Birliği ve ortak pazar oluşturarak malların, hizmetlerin, sermayenin ve kişilerin serbest dolaşımını sağlar. Politik İşbirliği: Üye ülkeler arasında ekonomik ve sosyal politikaları uyumlaştırır. Enerji ve Sanayi: AKÇT ile kömür ve çelik, EURATOM ile nükleer enerji alanında işbirliğini koordine eder. Barış ve İstikrar: Avrupa’da savaş sonrası ekonomik ve siyasi istikrarı destekler. 3. Üye Ülkeler ve Gözlemciler

Üye Ülkeler: Avrupa Topluluğu’nun kurucu üyeleri (1951 ve 1957) altı ülkedir: Belçika, Fransa, Almanya, İtalya, Lüksemburg ve Hollanda. Daha sonra genişlemelerle İngiltere, Danimarka, İrlanda (1973), Yunanistan (1981), İspanya, Portekiz (1986), Avusturya, Finlandiya, İsveç (1995) üye olmuştur. 1993’te AB’ye dönüşen AT, 27 üyeli AB’ye evrilmiştir (2025 itibarıyla).

Gözlemciler: Avrupa Topluluğu, resmi gözlemci statüsü tanımamış, ancak Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) gibi kuruluşlarla yakın işbirliği yapmıştır.

Üyelik Kriterleri: Üyelik, Avrupa’da yer alan, demokratik değerleri benimseyen ve ekonomik entegrasyona hazır ülkelere açıktı. Yeni üyeler, mevcut üyelerin oy birliğiyle kabul edilirdi.

4. Organizasyon Yapısı

Yönetim: Avrupa Topluluğu, Bakanlar Konseyi, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Adalet Divanı tarafından yönetilmiştir. 1967’deki Füzyon Antlaşması, AKÇT, AET ve EURATOM’un yönetimini birleştirmiştir.

Çalışma Şekli: Bakanlar Konseyi, üye devletlerin karar organıydı. Avrupa Komisyonu, politikaları önerir ve yürütürdü. Avrupa Parlamentosu, danışma ve denetim görevine sahipti.

Finansman: Topluluk, üye ülkelerin katkıları, gümrük gelirleri ve tarım fonlarıyla finanse edilirdi.

5. Yetkiler ve Sınırlamalar

Yetkiler:

Gümrük Birliği: Üye ülkeler arasında gümrük vergilerini kaldırır ve ortak dış tarifeler uygular. Politika Koordinasyonu: Tarım, ticaret ve enerji politikalarını uyumlaştırır. Mevzuat: Bağlayıcı direktifler ve tüzükler çıkarır.

Sınırlamalar:

Ulusal egemenlik, politikaların uygulanmasını sınırlandırabilirdi. Karar alma, oy birliği gerekliliği nedeniyle yavaş ilerleyebilirdi. AB’ye geçiş öncesi, siyasi entegrasyon sınırlıydı. 6. Faaliyetler ve Çalışma Alanları

Gümrük Birliği: 1968’de tamamlanan Gümrük Birliği, üye ülkeler arasında sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini kaldırmış ve ortak dış tarifeler uygulamıştır.

Ortak Tarım Politikası: 1962’de başlatılan politika, tarımsal üretimi desteklemiş ve fiyat istikrarını sağlamıştır.

Enerji ve Sanayi: EURATOM, nükleer enerji güvenliğini ve AKÇT, kömür-çelik üretimini koordine etmiştir.

7. Türkiye’nin Rolü

İlişkiler: Türkiye, Avrupa Topluluğu’na üye olmamış, ancak 12 Eylül 1963’te Ankara Anlaşması ile ortaklık statüsü kazanmıştır. 1996’da Türkiye-AB Gümrük Birliği yürürlüğe girmiştir.

Katılım: Türkiye, 1987’de tam üyelik başvurusu yapmış, 1999’da aday ülke statüsü kazanmış ve 2005’te müzakerelere başlamıştır. Müzakereler, 2025 itibarıyla 35 başlıktan 16’sında açılmış, 1’inde kapanmıştır.

Etkiler: Gümrük Birliği, Türkiye’nin sanayi ürünleri ihracatını artırmış, ancak tarım ürünleri ve hizmet ticareti sınırlı kalmıştır.

8. Tarihi ve Başarıları

Tarihçe:

1951: AKÇT kuruldu (Paris Antlaşması). 1957: AET ve EURATOM kuruldu (Roma Antlaşmaları). 1967: Füzyon Antlaşması, yönetimleri birleştirdi. 1993: Maastricht Antlaşması ile AT, AB’ye dönüştü.

Başarılar:

1968’de Gümrük Birliği’ni tamamladı. Avrupa’da savaş sonrası ekonomik entegrasyonu sağladı. AB’nin temelini oluşturarak 27 üyeli bir birliğe evrildi. 9. Zorluklar ve Eleştiriler

Zorluklar:

Üye ülkeler arasındaki ekonomik farklılıklar entegrasyonu zorlaştırmıştır. Ortak Tarım Politikası’nın maliyeti yüksek bulunmuştur. AB’ye geçiş öncesi siyasi entegrasyon eksikliği yaşanmıştır.

Eleştiriler:

Büyük devletlerin (Fransa, Almanya) hakimiyeti, küçük üyeleri rahatsız etmiştir. Türkiye’nin üyelik sürecindeki yavaşlık, siyasi nedenlerle eleştirilmiştir. Bürokratik yapının karmaşıklığı tartışılmıştır. 10. Gelecek Perspektifi

AB’ye Evrim: Avrupa Topluluğu, 1993’te Maastricht Antlaşması ile AB’ye dönüşmüştür. Günümüzde AB, ekonomik ve siyasi entegrasyonu derinleştirmiştir.

Küresel Etki: AB, AT’nin mirasıyla küresel ticarette ve siyasette önemli bir aktördür. Türkiye ile müzakereler, 2025’te siyasi ve ekonomik koşullara bağlı olarak devam etmektedir.

Faydalanılan Kaynaklar: Avrupa Birliği Resmi Web Sitesi, T.C. Dışişleri Bakanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı, TÜBİTAK Ansiklopedi, Akademik Kaynaklar