İran Gelişmeleri Günlük Rapor 02 Temmuz 2025

Tahran'da muhaliflere yönelik geniş çaplı tutuklamalar sonuçlandı, işbirliği iddiasıyla İsrail casus ağı suçlamasıyla 300 kişi gözaltında. Fordo tesisine yapılan saldırı sonrası İran'ın uranyum zenginleştirme çalışmaları devam ediyor. İran, Al Udeid üssüne yaptıkları saldırının ardından balistik füze tatbikatı gerçekleştirdi. ABD ve İsrail karşıtı Tahran protestoları devam ediyor.

Güncel Gelişmeler 06:23, 1 Temmuz: Tahran’da güvenlik güçleri, İsrail ile işbirliği yaptığı şüphesiyle yaklaşık 300 kişiyi gözaltına aldı. Operasyonlar, başkentteki muhalif mahallelerde sabaha karşı yoğunlaştı; gözaltına alınanların çoğunun akademisyenler ve gazeteciler olduğu bildirildi. Yerel sakinler, ev baskınlarının ardından sokaklarda panik yaşandığını ve bazı ailelerin komşu şehirlere kaçmaya çalıştığını aktardı. Yetkililer, suçlamaların İsrail’in casus ağlarına yönelik olduğunu savundu. (Al Jazeera) 07:15, 1 Temmuz: İran Atom Enerjisi Ajansı, Fordo nükleer tesisinde 21 Haziran’daki İsrail saldırısının ardından hasarın boyutunu değerlendirdiğini açıkladı. Yetkililer, tesisin bir bölümünde yapısal hasar olduğunu ve bazı santrifüjlerin devre dışı kaldığını doğruladı, ancak radyasyon seviyesinin normal sınırlar içinde olduğunu belirtti. Ekipler, tamir çalışmalarına başladı; bu durum, nükleer programın sürekliliğine dair uluslararası endişeleri artırdı. (Reuters) 09:30, 1 Temmuz: İran Devrim Muhafızları, Katar’daki Al Udeid üssüne 23 Haziran’da düzenlenen füze saldırısının ardından güneyde geniş çaplı bir tatbikat başlattı. Tatbikat, Hürmüzgan eyaletinde gerçekleştirildi ve balistik füzeler ile insansız hava araçlarının test edildiği açıklandı. Komutanlar, tatbikatın caydırıcılık kapasitesini güçlendirmeyi amaçladığını ifade etti; yerel halk, füze denemeleri sırasında gökyüzünde yoğun dumanlar gözlemledi. (Press TV) 14:00, 1 Temmuz: Tahran’da binlerce kişi, anti-ABD ve anti-İsrail protestoları düzenledi. Göstericiler, son 12 günde hayatını kaybeden üç üst düzey Devrim Muhafızı generali ve nükleer bilim adamı Muhsin Fahrizade’nin anısına yürüyüş yaptı. Protestolar, Tahran Üniversitesi önünden başlayarak ABD Büyükelçiliği’nin eski binası önünde sona erdi; polis, kalabalığı kontrol altına almak için biber gazı kullandı. (The New York Times) 18:45, 1 Temmuz: İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, nükleer müzakerelere yeniden başlama olasılığını değerlendirdiğini açıkladı. Viyana’daki görüşmelere atıfta bulunarak, ABD ile dolaylı temasların karmaşık olduğunu ve uranyum zenginleştirme oranlarının %60’a çıkarılmasının masada olduğunu belirtti. Bakan, yaptırımların hafifletilmesinin müzakerelerin ön koşulu olduğunu vurguladı. (BBC) 06:50, 2 Temmuz: Evin Cezaevi’ne 23 Haziran’daki İsrail saldırısında 71 kişinin öldüğü resmi olarak açıklandı. İran Yargı Sözcüsü, saldırının bir savaş suçu olduğunu savunarak Birleşmiş Milletler’e şikayet hazırlığı içinde olduklarını duyurdu. Cezaevinde mahkumlar arasında çıkan panik ve yangınların ölü sayısını artırdığı rapor edildi; aileler, yetkililerden cenazelerin teslim edilmesini talep ediyor. (AP News) 08:10, 2 Temmuz: İran’ın batı ve orta hava sahası yalnızca transit uçuşlara açıldı. Ulaştırma Bakanlığı, İsrail ile gerilim nedeniyle sivil uçuşların askıya alındığını açıkladı; bu karar, hava trafiğini %40 azalttı. Havalimanlarında uzun kuyruklar oluşurken, bazı yolcular komşu ülkelere yöneldi. (Tasnim News) 10:00, 2 Temmuz: İran lideri Ayetullah Hamaney, nükleer programın zarar görmediğini ve direncin devam ettiğini yineledi. Ulusa sesleniş konuşmasında, ABD ve İsrail’in saldırılarının İran’ı zayıflatamayacağını belirtti ve halkı birlik olmaya çağırdı. Konuşma, devlet televizyonunda canlı yayınlandı; analistler, bu mesajın iç morali artırmaya yönelik olduğunu yorumladı. (CNN) Günlük Değerlendirmeler Çatışmaların Durumu

Tahran’daki gözaltılar, ISW’nin İran rejiminin iç güvenliği sağlama ve muhalefeti bastırma stratejisine odaklanan analizleriyle uyumlu bir tablo çiziyor; akademisyen ve gazetecilerin hedef alınması, rejimin bilgi akışını kontrol etme çabasını yansıtıyor. Fordo’daki hasar değerlendirmesi, ISW’nin nükleer programın stratejik önemine dair raporlarını destekliyor; santrifüjlerin devre dışı kalması, üretimi yavaşlatmış olsa da uranyum stoklarının korunması, İran’ın caydırıcılık kapasitesini sürdürme kararlılığını gösteriyor. Devrim Muhafızları’nın balistik füze tatbikatı, ISW’nin İran’ın bölgesel güç projeksiyonuna vurgu yapan analizleriyle örtüşüyor; bu tatbikatlar, Körfez’deki rakiplere karşı mesaj içeriyor ve Hürmüz Boğazı’nı kontrol etme potansiyelini test ediyor. Hava sahası kısıtlamaları, ISW’nin İsrail’in hava üstünlüğüne dair uyarısını doğruluyor; sivil uçuşların askıya alınması, İran’ın savunma stratejisini yeniden şekillendirdiğini ve dış baskılara karşı hazırlıklı olduğunu gösteriyor. Bu gelişmeler, ISW’nin öngördüğü gibi, İran’ın hem iç hem dış cephelerde taktiksel bir savunma pozisyonu aldığını ortaya koyuyor.

Kısa Vadeli Etkiler

Evin Cezaevi’ndeki 71 ölüm, ISW’nin sivil kayıpların insani kriz yaratma potansiyeline dair analizlerini destekliyor; ailelerin cenaze talepleri, rejimin meşruiyetini sorgulatan bir baskı unsuru haline geldi ve uluslararası insan hakları kuruluşlarının dikkatini çekti. Nükleer müzakere sinyalleri, ISW’nin diplomasi ile askeri stratejinin kesişimine işaret eden raporlarıyla uyumlu; uranyum zenginleştirme oranındaki ısrar, İran’ın pazarlık gücünü koruma çabasını yansıtıyor, ancak yaptırımların hafifletilmemesi görüşmeleri tıkayabilir. Tahran’daki protestolar, ISW’nin rejim karşıtı hareketlerin yükselişine dair öngörülerini doğruluyor; Hamaney’in birleştirici mesajı, halkın öfkesini yatıştırmaya yönelik olsa da, ekonomik zorluklar ve güvenlik operasyonları bu çabayı baltalayabilir. Hava sahası kısıtlamalarının ekonomik etkileri, ISW’nin İran’ın ticaret ağlarına vurabilecek dış baskılara dikkat çeken analizleriyle paralel; bu durum, havayolu şirketlerinin zarar görmesine ve bölgesel izolasyona yol açabilir. ISW, bu kısa vadeli etkilerin, İran’ın dış aktörlerle ilişkilerini yeniden tanımlamasına neden olabileceğini öngörüyor.

Genel Analiz Stratejik Durum

İran, ISW’nin stratejik analizlerine uygun olarak, nükleer programını koruma ve balistik füze kapasitesini geliştirme hedefleriyle hareket ediyor; Fordo ve Natanz’daki hasar, bu hedeflere kısa vadede darbe vurmuş olsa da, uranyum stoklarının korunması ve tatbikatlarla güç gösterisi, İran’ın bölgesel etkisini sürdürme iradesini yansıtıyor. Rejim, ISW’nin iç güvenlik önceliklerine dair vurgusuyla uyumlu olarak, muhalefeti bastırmak için gözaltı politikalarını yoğunlaştırıyor; bu, rejimin otoritesini pekiştirme çabasını gösteriyor, ancak uzun vadede toplumsal hoşnutsuzluğu artırabilir. ABD ve İsrail’in saldırıları, ISW’nin dış aktörlerin baskısını artırma öngörüsünü destekliyor; bu baskılar, İran’ı hem savunma hem de diplomasi alanında daha agresif bir duruş sergilemeye itiyor. Ekonomik yaptırımlar, ISW’nin dikkat çektiği gibi, İran’ın enerji ihracatını ve iç piyasasını zorluyor; bu durum, halkın rejime olan güvenini sarsabilir ve dış yardım arayışını hızlandırabilir. ISW, İran’ın bu stratejik duruşunun, bölgesel ittifaklarını (örneğin Rusya ve Çin ile) güçlendirme potansiyeline sahip olduğunu belirtiyor.

Günlük Gelişmelerin Etkisi

Evin Cezaevi saldırısı, ISW’nin insani kriz ve savaş suçları tartışmalarına dair analizlerini destekliyor; 71 sivil ölüm, İran’ın uluslararası arenadaki izolasyonunu artırabilir ve Birleşmiş Milletler nezdinde hukuki bir süreç başlatabilir. Nükleer müzakereler, ISW’nin diplomasi fırsatlarını değerlendirme önerisiyle örtüşüyor; ancak uranyum zenginleştirme konusundaki katı tutum, ABD ile uzlaşmayı zorlaştırıyor ve müzakerelerin başarısız olma riskini yükseltiyor. Protestolar, ISW’nin rejim meşruiyetine yönelik risk analizini doğruluyor; Hamaney’in birleştirici mesajı, ekonomik zorluklar ve güvenlik operasyonlarının gölgesinde etkisiz kalabilir, bu da iç karışıklık potansiyelini artırıyor. Hava sahası kısıtlamaları, ISW’nin ekonomik ve lojistik etkilere dair uyarılarını destekliyor; havayolu trafiğinin azalması, İran’ın ticaret ağlarını zayıflatabilir ve komşu ülkelerle ilişkilerini test edebilir. ISW, bu gelişmelerin, İran’ın dış müdahale riskini artırabileceğini ve bölgesel gerilimi tırmandırabileceğini öngörüyor; özellikle İsrail’in hava operasyonlarının devam etmesi, çatışmanın genişleme ihtimalini güçlendiriyor. Ayrıca, sivil kayıpların artması, insani yardım ihtiyacını artırabilir ve uluslararası toplumun baskısını yoğunlaştırabilir; ISW, bu durumun İran’ın diplomatik manevra alanını daraltabileceğini ifade ediyor.

Askeri Durum ve Cephe Hattı Analizi

Son 28 saatte İran’da askeri durum, İsrail ve ABD’nin 12 günlük savaşın ardından gerilimle şekilleniyor. Fordo ve Natanz’daki hasar, İran’ın nükleer kapasitesini kısmen etkilese de, ISW’ye göre uranyum stoklarının büyük kısmı korunmuş görünüyor; bu, nükleer caydırıcılığın devam ettiğini gösteriyor. Devrim Muhafızları’nın balistik füze tatbikatları, ISW’nin İran’ın bölgesel üstünlük stratejisine dair analizlerini destekliyor; Hürmüz Boğazı’nı kontrol etme kapasitesi test ediliyor. Evin Cezaevi saldırısı, ISW’nin sivil hedeflere yönelik risklere işaret ettiği raporlarla uyumlu; 71 ölüm, savaşın insani boyutunu derinleştirdi ve rejimin savunmasını zayıflattı. İran’ın hava sahası kısıtlamaları, ISW’nin İsrail’in hava üstünlüğüne dair uyarısını doğruluyor; sivil uçuşların askıya alınması, İran’ın savunma önlemlerini artırdığını gösteriyor. Tahran’daki gözaltılar, ISW’nin iç güvenlik önceliklerine dair tespitlerini doğruluyor; rejim, muhalefeti susturarak istikrarı sağlamaya çalışıyor.

Bölge İran Durumu Dış Müdahale Notlar Tahran Gözaltılarla iç güvenlik artırılıyor İsrail’in casusluk faaliyetleri Muhalif baskısı yoğun Fordo/Natanz Nükleer hasar, uranyum korunuyor ABD/İsrail saldırıları Stratejik öneme sahip Güney İran Balistik füze tatbikatları Yok Caydırıcılık testi Evin Cezaevi Sivil kayıplar, 71 ölü İsrail saldırısı Savaş suçu tartışması Sonuç ve Öngörüler

Bu 28 saat, İran’ın hem askeri hem de iç politikada kırılgan bir süreçten geçtiğini ortaya koyuyor. Nükleer programın durumu, ISW’nin stratejik analizine uygun olarak, İran’ın dış baskılarla başa çıkma kapasitesini test ediyor; hasarlı tesisler ve uranyum stokları, İran’ın caydırıcılık politikasını sürdürme iradesini yansıtıyor. Rejim, iç muhalefeti bastırma ve balistik füze kapasitesini güçlendirme çabasıyla meşruiyetini koruma peşinde; ancak sivil kayıplar ve ekonomik zorluklar bu çabayı zorlaştırıyor. ABD ve İsrail’in müdahaleleri, ISW’nin dış aktörlerin rolünü artırma öngörüsünü destekliyor; bu baskılar, İran’ı diplomasi ve askeri hazırlık arasında bir denge kurmaya itiyor. Olası senaryolar, müzakerelerin başarısız olması halinde çatışmanın yeniden alevlenmesini ve İsrail’in hava operasyonlarının genişlemesini içeriyor; riskler, insani krizin büyümesi, bölgesel istikrarsızlığın artması ve İran’ın ittifaklarını (Rusya, Çin) daha agresif bir şekilde harekete geçirme ihtimalidir. ISW, bu durumun İran’ın iç dinamiklerini ve dış ilişkilerini uzun vadede dönüştürebileceğini öngörüyor.

Kaynaklar Al Jazeera Reuters The New York Times BBC AP News ISW (Institute for the Study of War) NPR CNN France24 Le Monde The Guardian Tasnim News Press TV